ကင္ဆာေရာဂါ မျဖစ္ရေအာင္ ေနထုိင္ရမည့္ နည္းလမ္းမ်ား

သင့္မွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့အမူအက်င့္ေတြရွိေနရင္
ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့အခ်က္ေတြထဲမွာ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဘ၀ေနထုိင္မႈနဲ႔
ဆက္စပ္ေနၿပီး ေရွာင္ရွားလုိ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့အစာ
စားတာ၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာနဲ႔ ေဆးလိပ္ေရွာင္တာေတြဟာ ေရာဂါကုိ
ခုခံႏုိင္တဲ့ ပထမေျခလွမ္းေတြပါ။ ဒါ့အျပင္ မၾကာခင္က
ျပဳလုပ္တဲ့ေလ့လာမႈအသစ္ေတြအရ သင့္ရဲ႕ဘ၀ေန႔စဥ္အစိတ္အပုိင္းမွ
အံ့ၾသဖြယ္ရာနည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ေအာင္ပါနည္းလမ္းေတြကုိ
အသုံးျပဳၾကည့္ပါ။
(၁) ေရဘုံဘုိင္ေခါင္းမွရတဲ့ ေရကုိစစ္ၿပီး အသုံးျပဳပါ
ဒီလုိအသုံးျပဳတာေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ Carcinogen
နဲ႔ေဟာ္မုန္းကုိအေႏွာင့္အယွက္ေပးတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔
ထိေတြ႕မႈနည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ ေရသန္႔စင္စက္ကုိအသုံးျပဳၿပီးဘုံဘုိင္မွ
ေရကုိအသုံးျပဳတာဟာ ေရသန္႔ဘူးေတြေလာက္ အရည္အေသြးမေကာင္းေပမယ့္
အႏၲရာယ္ပုိကင္းပါတယ္။ ဓာတုပစၥည္းနဲ႔ ထိေတြ႕မႈနည္းေအာင္
ပလက္စတစ္ဘူူးေတြနဲ႔ ေရထည့္ေသာက္မယ့္အစား စတီး ဒါမွမဟုတ္
ဖန္ဘူးေတြအသုံးျပဳပါ။
(၂) ဓာတ္ဆီတုိင္ကီမွာ ဆီျပည့္ေနရင္ ဆီထည့္တာကုိ ရပ္လုိက္ပါ
ဆီဆုိင္မွာ ဓာတ္ဆီ ဒါမွမဟုတ္ gas ျပည့္ေနစဥ္
သင္၀ယ္ထားတဲ့ဆီအမွတ္မေရာက္ေသးဘဲ ဆီတုိင္ကီျပည့္သြားရင္
ဆက္မျပည့္ပဲရပ္လုိက္ပါ။ ဆီေတြလွ်ံၾကလာတာေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့
အဆိပ္ပစၥည္းေတြ ေလထဲပ်ံ႕ႏွံ႔သြားႏုိင္ကာ သင့္အေရျပား
ဒါမွမဟုတ္အဆုတ္ထဲေရာက္သြားႏုိင္လုိ႔ပါ။
(၃) အသားေတြကုိ မကင္ခင္ႏွပ္ထားပါ
အသား၊ ငါးေတြကုိ မီးေသြးနဲ႔ကင္စားရင္ အသားကင္ေပၚက မီးခုိးမႈိင္းေတြမွာ
ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ Heterocy-clic amines HCAS ေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အသားငါးေတြမကင္ခင္မွာ အနည္းဆုံး တစ္နာရီခန္႔ႀကိဳတင္ၿပီး
မဆလာနဲ႔ႏွပ္ထားပါ။ မဆလာမွာပါ၀င္တဲ့ ဓာတ္တုိးဆန္႔က်င္ပစၥည္းေတြဟာ HCAS ကုိ
၈၇ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္တယ္လုိ႔ Karsas တကၠသုိလ္မွ ေလ့လာသူေတြက
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
(၄) ေန႔တုိင္းေကာ္ဖီေသာက္ပါ
ေန႔စဥ္ေကာ္ဖီကုိ ငါးခြက္ ဒါမွမဟုတ္ ဒါထက္ပုိ ေသာက္သူေတြဟာ
ေကာ္ဖီအနည္းဆုံးေသာက္သူေတြ ထက္ဦးေႏွာက္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ ၄၀
ရာခုိင္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းတယ္ လုိ႔ အဂၤလန္မွ၂၀၁၀ အတြင္း ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။
ေန႔စဥ္ ေကာ္ဖီငါးခြက္ေသာက္တာဟာ ခံတြင္းနဲ႔ လည္မ်ဳိကင္ဆာ လည္းျဖစ္ႏုိင္ေျခ
ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ လက္ဖက္ရည္ဟာ
ေကာ္ဖီေလာက္ကာကြယ္ႏုိင္စြမ္းမရွိဘူးလုိ႔လည္း သုေတသီေတြက ေျပာၾကပါတယ္။
(၅) ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ
ေရနဲ႔ အျခားအရည္ေတြကို မ်ားမ်ားေသာက္တာေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့
အဆိပ္ေတြ ဆီးအတြင္းမွာ Dilute ျဖစ္သြားၿပီး ဆီးအိမ္မွ ျမန္ျမန္ထြက္
သြားေစတာေၾကာင့္ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ ျဖစ္ ႏုိင္ေျခနည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္
ေရရွစ္ခြက္အနည္းဆုံးေသာက္ပါ။
(၆) အစိမ္းေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ မ်ားမ်ားစားပါ
ဟင္းသီးဟင္းရြက္ကုိ အစိမ္းေရာင္ျဖစ္ေစတဲ့ ကလုိ႐ုိဖီးမွာ
မဂၢနီစီယမ္မ်ားစြာပါ၀င္တာေၾကာင့္
အမ်ဳိးသမီးေတြမွာအူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခေလ်ာ့နည္းႏုိင္ပါတယ္။
အစိမ္းရင့္ေရာင္အရြက္ ေတြကုိ မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ ခ်က္ၿပီးသား
ဟင္းႏုနယ္ခြက္တစ္၀က္စာမွာ မဂၢနီစီယမ္ ၇၅မီလီဂရမ္ပါ၀င္ပါတယ္။
ေန႔စဥ္လုိအပ္ခ်က္ပမာဏရဲ႕ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းပါ။
(၇) အခြံမာသီးစားပါ
အခြံမာသီးမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဆီလီနီယမ္ေတြဟာ
ဆီးအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခကုိေလ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါ တယ္လုိ႔ Dartmouth
ေဆးတကၠသိုလ္မွ သုေတသီေတြက ဆုိပါတယ္။ အျခားေလ့လာမႈ အရလည္း ေသြးတြင္း
ဆီလီနီယမ္ပါ၀င္မႈမ်ား သူေတြဟာ အဆုတ္နဲ႔ အူမႀကီးကင္ဆာေၾကာင္႕
ေသဆုံးႏႈန္းက်ဆင္းသြားတယ္လုိ႔ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆီလီနီယမ္ဟာ Cell ေတြကုိ
ဓာတ္တုိးပစၥည္းမွ ကာကြယ္ေပးႏုိင္႐ုံမက ခုခံအားလည္း
ေကာင္းမြန္ေစကာကင္ဆာအက်ိတ္ေတြကုိ အာဟာရ ေပးမယ့္
ေသြးေၾကာေတြမေပၚေပါက္ေအာင္လည္း ဖိႏွိပ္ေပးပါတယ္။
(၈) သားျမတ္ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ
လမ္းျမန္ျမန္ေလွ်ာက္တာလုိမ်ဳိးအသင့္အတင့္ေလ့က်င့္ခန္းကုိ တစ္ပတ္မွာ
ႏွစ္နာရီလုပ္တာေၾကာင့္ သားျမတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ ၁၈ ရာခုိင္ႏႈန္း
ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းပုံမွန္ လုပ္တာေၾကာင့္
ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အီစထ႐ုိဂ်င္ကိုထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ အဆီေတြ
ေလာင္ကၽြမ္းေစတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခေလ်ာ့သြားတာပါ။
(၉) အ၀တ္ကုိ အေျခာက္မေလွ်ာ္ပါနဲ႔
အေျခာက္ေလ်ာ္သန္႔စင္ရည္မွာ ပါ၀င္တဲ့ perchloroethylene ဓာတုပစၥည္းဟာ
အသည္းနဲ႔ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာနဲ႔ ေသြးကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တယ္လုိ႔၂၀၁၀
ျပည့္ႏွစ္ေစာေစာပုိင္းက Na-tional Academies Of Science ကသုေတသီေတြ
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆပ္ျပာရည္အေပ်ာ့စားနဲ႔ အ၀တ္ေလွ်ာ္ၿပီးေလထဲမွာ
အေျခာက္ခံပါ။ အစြန္းအထင္းရွိေနရင္လည္း ရွာလကာရည္နဲ႔ဖ်က္ပါ။
(၁၀) လက္ကုိင္ဖုန္း (Cell Phone) ေၾကာင့္ အႏၲရာယ္မရွိေအာင္
လက္ကုိင္ဖုန္းကုိ စကားတုိတုိေျပာဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ Message ပုိ႔ဖုိ႔သာ
အသုံးျပဳပါ။ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း နားက်ပ္တပ္ဆင္ၿပီးေျပာပါ။ ေလ့လာမႈေတြအရ
လက္ကုိင္ဖုန္း အသုံးျပဳသူေတြ ဟာ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားတယ္ လုိ႔
ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
(၁၁) ေနေလာင္ဒဏ္ကုိအေရာင္နဲ႔ ကာကြယ္ပါ
သင္အိမ္ျပင္ကုိထြက္ရင္ အေရာင္ ေရြးၿပီး ၀တ္ဆင္တာဟာ အေရျပားကင္ဆာကုိ
ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္လုိ႔ စပိန္မွသိပၸံပညာရွင္ေတြက ဆုိပါတယ္။ အျပာေရာင္နဲ႔
အနီေရာင္အ၀တ္ ေတြဟာ အ၀ါေရာင္နဲ႔ အျဖဴေရာင္အ၀တ္ေတြထက္ ေနေရာင္ျခည္ရဲ႕ UV
rays ဒဏ္ သိသိသာသာပုိမုိကာကြယ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ သုေတသီေတြ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဦးထုပ္ေဆာင္းဖုိ႔လည္း မေမ့ပါနဲ႔။ မွဲ႕ကင္ဆာဟာ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔
တုိက္႐ုိက္ထိေတြ႕တဲ့ေနရာမွာ ပုိျဖစ္ႏုိင္လုိ႔ပါ။ ဦးေခါင္း
ဒါမွမဟုတ္လည္ပင္းမွာ မွဲ႕ကင္ဆာရွိသူေတြဟာ အျခားေနရာမွာရွိသူေတြထက္
ေသဆုံးႏႈန္းႏွစ္ဆပုိမ်ားတယ္လုိ႔ North Caro-lina တကၠသိုလ္က သုေတသီေတြ
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
(၁၂) သန္႔ရွင္းတဲ့အစာစားပါ
ပဋိဇီ၀ေဆးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးအသုံးမျပဳတဲ့ အသားေတြသာ ၀ယ္စားပါလုိ႔
ကင္ဆာအသင္းဥကၠ႒က ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပုိးသတ္ေဆး အသုံးမျပဳထားတဲ့
ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔အသီးအႏွံေတြ အသုံးျပပါ ဒါမွမဟုတ္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေပၚ
ပုိးသတ္ေဆး အၾကြင္းအက်န္ေတြ ကုန္စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာၿပီးမွ အသုံးျပပါ။
မုန္ညႇင္း၊ စေတာ္ဘယ္ရီ၊ ပန္းသီး၊ မက္မြန္သီးနဲ႔ Blueberries ေတြမွာ
ပုိးသတ္ေဆး အမ်ားဆုံးဖ်န္းထားတတ္ပါတယ္။ ပုိးသတ္ေဆးမွာ
ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ ပစၥည္းအမ်ဳိးေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ပါ၀င္တာမုိ႔
ထိေတြ႕မႈအနည္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။
(၁၃) သင့္သားျမတ္သိပ္သည္းဆကုိ ေမးျမန္းပါ
သင္သားျမတ္ကုိ Mammogram ႐ုိက္ၾကည့္ရင္ သားျမတ္သိပ္သည္းဆ
ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲဆုိတာကုိ ေမးၾကည့္ပါ။ သားျမတ္သိပ္သည္းဆ ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္း
ဒါမွမဟုတ္ ဒါထက္မ်ားသူေတြဟာသိပ္သည္းဆနည္းသူေတြထက္ ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ
ေလးဆမွ ငါးဆခန္႔ပုိမ်ားပါတယ္။ သားျမတ္သိပ္သည္းဆမ်ားတာဟာ
အီစထ႐ုိဂ်င္အဆင့္ေတြ မ်ားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တာမုိ႔ ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ဖုိ႔
အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွ အဆီ Cell ေတြ က်ဳံ႕သြားတာေၾကာင့္
ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္တဲ့ Cell ေတြ နည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။
(၁၄)ကင္ဆာတြန္းလွန္ႏုိင္တဲ့အစြမ္း ပုိမုိရရွိေအာင္
သင္ဟာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ သစ္သီး၀လံအမ်ဳိးစုံကုိ
မ်ားမ်ားစားမယ္ဆုိရင္က်န္းမာေရးအတြက္ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားစြာရရွိမွာပါ။
မွန္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ သစ္သီးနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကုိ
လက္တစ္ဆုပ္စာစား႐ုံနဲ႔ ကင္ဆာကုိ တြန္းလွန္ႏုိင္တဲ့
အာဟာရဓာတ္ေတြရရွိေစႏုိင္တယ္ဆုိတာ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ေလ့လာ စမ္းသပ္မႈ
ေတြအရ သိရပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါကုိ အေကာင္းဆုံးတြန္းလွန္ႏုိင္တဲ့အာဟာရဓာတ္နဲ႔
အစားအစာေတြကုိေရြးခ်ယ္ႏုိင္ဖုိ႔ ေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။
ေဒါက္တာခင္မုိးမုိး

AIDS အေၾကင္းပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာၾကမယ္

ယေန႕ကမၻာေပၚမွာ ကုရာနတိႅေဆးမရွိေသးတဲ့ ေရာဂါဆိုးၾကီးကေတာ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ( AIDS ) ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ႏိုင္ငံအသီးသီး ၊ လူတန္းစားအလႊာအသီးသီး ၾကားမွာ အရွိန္အဟုန္နဲ႕ ဒုကၡေပးေနပါတယ္ ။ လူၾကီး ၊ လူငယ္ ၊ က်ား ၊ မ မေရြး ခံစားရႏိုင္တဲ့ ေရာဂါလဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
 AIDS ေၾကာင့္က်ရတဲ့မ်က္ရည္ေတြ ၊ ငိုေၾကြးသံေတြဟာ ကမၻာတ၀န္းလံုး ရိုက္ခတ္ေနပါၿပီ ။အခ်ိန္မတန္ဘဲ ေၾကြလြင့္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာလည္း ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရပါၿပီ ။ 1995ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလ့လာခ်က္မ်ားအရ အရြယ္ေရာက္သူေပါင္း ၁၉ မီလီယန္ ႏွင့္ ကေလးငယ္ေပါင္း ၂ မီလီယန္ဟာ ေရာဂါကူးစက္ခံေနရပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီးလည္း အသက္ေတြကို ေခြၽဖ်က္ဖို႕ အသင့္ရွိေနဆဲပါ ။ ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းလူတိုင္း က်န္းမာေရး အသိရွိစြာ
ၿဖင့္ ဒီေရာဂါဆိုးၾကီးကို ကာကြယ္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကုသဖို႕ေဆးမရွိေသာေရာဂါၿဖစ္သၿဖင့္ ၾကိုတင္ကာကြယ္ၿခင္းၿဖင့္သာ တြန္းလွန္ႏိုင္မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါႏွင့္ပက္သက္ေသာ က်န္းမာေရးအသိလူတိုင္းမွာ ရွိရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ( AIDS )ဆိုတာ ဘာလဲ
ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ( AIDS ) ကို Acquired Immuno Deficiency Syndrome လို႕ေခၚပါတယ္ ။ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာရွိတဲ့ ကိုယ္ခံအား
( Immune ) က်ဆင္းမႈေၾကာင့္ ၀င္ေရာက္လာေသာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို စုစည္းထားေသာ ေရာဂါလကၡဏာစု ( Syndrome ) လို႕ မွတ္သားႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီလိုေရာဂါလကၡဏာစုကိုၿဖစ္ေစတာကေတာ့ ( HIV ) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။


( HIV virus )
HIV ဆိုတာ Human Immunodeficiency Virus ( Retro virus ) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ HIV နဲ႕ AIDS ကြဲၿပားစြာ မသိတာမ်ိဳးကိုလည္းေတြ႕ရပါတယ္ ။ HIV ဆိုတဲ့ ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ AIDS ၿဖစ္တယ္လို႕ အလြယ္တကူမွတ္သားႏိုင္ပါ
တယ္ ။

ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါသမိုင္းေၾကာင္း
ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါကူးစက္ၿခင္းကို စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တာကေတာ့ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၅ ရက္ေန႕မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေရးစင္တာ ( Centers for Disease Control and prevention - CDC ) က စတင္ သတိၿပဳမိခဲ့ပါတယ္ ။
ေလာ့စ္အိန္ဂ်ယ္လိ ( Los Angeles) ၿမိဳ႕ မွာရွိတဲ့ လိင္တူဆက္ဆံသူ ( homosexual ) အမ်ိဳးသား ၅ ေယာက္တြင္ ႏူမိုစစ္စတစ္ နမိုးနီးယား (Pneumocystis Pneumonia) ေရာဂါ ၿဖစ္ပြါးမႈေပၚမွာမူတည္ၿပီး သတိၿပဳမိခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ GRID ( Gay Related Immune Deficiency ) လို႕အစပိုင္းမွာအမည္ေပးခဲ့ပါတယ္ ။ မၾကာခင္မွာပဲ ေရာဂါခံစားရသူေတြရဲ႕ တစ္၀က္ေလာက္ဟာ လိင္တူဆက္ဆံသူေတြမဟုတ္ဘူးဆိုတာသိလာပါတယ္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ AIDS လို႕အမည္ေၿပာင္းလဲဖို႕ ( CDC ) က အဆိုၿပဳခဲ့ပါတယ္ ။

၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ ၿပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ Luc Montagnier ဦးေဆာင္တဲ့သိပၸံ ပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႕ က AIDS ေရာဂါၿဖစ္ပြါးေစတဲ့ virus ပိုးကို စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ပါ
တယ္ ။ Lymphadenopathy-associated Virus ( LAV ) လို႕ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္ ။ တစ္ႏွစ္ၾကာေသာအခါ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ Robert Gallo ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕ က (Human T lymphotropic Virus type 3 ) လို႕အမည္ေၿပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ( HIV ) လို႕ အမည္အတည္တက်သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္ ။

HIV ဟာ အမ်ိဳးအစားအားၿဖင့္ HIV-1 ႏွင့္ HIV2 ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားရွီပါတယ္ ။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြဟာ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအတြင္း ေတာင္ကင္မရြန္းမွာရွိတဲ့ ခ်င္ပန္ဇီေမ်ာက္မ်ားမွ လူေတြဆီကို ကူးစက္လာတယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္ ။ HIV-1 ပိုးဟာ ပိုၿပင္းထန္ၿပီး အခုသိေနတဲ့ AIDS ေရာဂါကိုအဓိကၿဖစ္ေစ
တဲ့ ပိုးၿဖစ္ပါတယ္ ။

HIV ပိုးရွိေသာေနရာမ်ား
HIV ပိုးဟာ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာရွိတဲ့
၁) ေသြး
၂) မ်က္ရည္
၃) တံေတြး
၄) ႏို႕ရည္
၅) သုတ္ရည္
၆) မအဂၤါမွထြက္ေသာအရည္
မ်ားတြင္ရွိေနတတ္ပါတယ္ ။ သို႕ေသာ္ ေသြးႏွင့္ ေသြးထြက္ပစၥည္းမ်ား ၊ လိင္အဂၤါမွ ထြက္ေသာအရည္မ်ားမွတဆင့္သာ ကူးစက္ပါတယ္ ။

ကူးစက္မႈ နည္းလမ္းမ်ား
၁) လိင္မွတဆင့္ကူးဆက္ၿခင္း
ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါ အဓိက ကူးစက္ေသာနည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကာကြယ္မႈအရွိဘဲလိင္ဆက္ဆံၿခင္းၿဖင့္( unprotected sexual relation ) ေရာဂါခံစားသူမွတစ္ဆင့္ အၿခားတစ္ေယာက္ဆီကို ကူးစက္ပါတယ္ ။

၂) ေသြး ႏွင့္ ေသြးထြက္ပစၥည္းမ်ားမွတဆင့္ ကူးစက္ၿခင္း
ေအာက္ပါအေၿခအေနမ်ားမွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္ -
- ေရာပါပိုးပါေသာေသြးသြင္းၿခင္း ။
- မူးယစ္ေဆးသံုးဆြဲသူမ်ား ။
- ေဆးထုိးအပ္မ်ားမွတဆင့္ကူးစက္ၿခင္း ။
- ေဆးရုံ ၊ ေဆးခန္းမ်ားတြင္ ဆရာ၀န္မ်ား ၊ သူနာၿပဳမ်ား ၊ ဓါတ္ခြဲခန္းမ်ားတြင္ မေတာ္တဆ ေရာဂါပိုးပါေသာ ေသြးမ်ား ၊ ေဆးထိုးအပ္မ်ားၿဖင့္
ထိခုိက္မိၿခင္း ။
- နားေဖာက္ၿခင္း ၊ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးၿခင္း ၊ ႏွင့္ ေရာဂါပိုးပါေသာ ပစၥည္းမ်ားမွ တဆင့္ ကူးစက္ၿခင္း ။

၃) မိခင္မွ ရင္ေသြးသို႕ ကူးစက္ၿခင္း ( Mother to child transmission -MTCT )
ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ကာလႏွင့္ မီးဖြားစဥ္ကာလမ်ားအတြင္း မိခင္မွ ရင္ေသြးငယ္သို႕ ကူးစက္တတ္ပါတယ္ ။မိခင္ႏို႕ရည္မွတဆင့္လည္းကူးစက္တတ
္ပါတယ္ ။

မကူးစက္ႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမ်ား
ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားၿဖင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။
၁) ဆီး ၊ ၀မ္း ၊ ေခြၽး ႏွင့္ တံေတြးမ်ားတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးပါ၀င္မႈမွာ နည္းပါးေသာေၾကာင့္ ၎တို႕မွတဆင့္ ကူးစက္မႈကိုမေတြ႕ရပါ ။
၂) ၿခင္ ၊ ၾကမ္းပိုးမ်ား ကိုက္ၿခင္းမွ တဆင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။
၃) ေရာဂါပိုးရွိသူႏွင့္ အတူတူအိပ္ၿခင္း ၊ အတူတူစားၿခင္း ၊ အတူတူေရကူးၿခင္း ၊ မ်က္ႏွာသုတ္ပ၀ါအစရွိသည္တို႕ကို အတူသံုးၿခင္း ၊ ထိေတြ႕ကိုင္တြယ
္ၿခင္း တို႕ၿဖင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။
၄) တယ္လီဖုန္းမ်ား ၊ အိမ္သာမ်ား ၊ တံခါးလက္ကိုင္မ်ားကို အတူတကြအသံုးၿပဳၿခင္းၿဖင့္လည္း မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။

AIDS ႏွင့္ ခုခံအားစနစ္ ( Immune System)
ကြၽန္ေတာ္တို႕ေတြဟာ ေန႕စဥ္ ေရာဂါေပါင္းဆံုနဲ႕ ထိေတြ႕ေနေပမယ့္ အလြယ္တကူ ေရာဂါမခံစားရတတ္ပါဘူး ။ အဲဒါဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ခႏၶာ
ကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ေၾကာင့္ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ခုခံအားစနစ္မွာ အေရးအၾကီးဆံုးက CD4+ T ဆဲလ္ေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီဆဲလ္ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲကို၀င္လာတဲ့ ေရာဂါပိုးေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးပါတယ္ ။ က်န္းမာေနတဲ့ သာမန္လူတစ္ေယာက္မွာ CD4+ Tဆဲလ္ဟာ 1,000 ႏွင့္အထက္ရွိပါတယ္ ။ HIV ပိုးဟာ ကိုယ္ခႏၶာထဲ၀င္ေရာက္သြားၿပီဆိုရင္ CD4+T ဆဲလ္ေတြကို အဓိက တုိက္ဖ်က္ပါတယ္ ။ အဲဒီလို CD4+ T
ဆဲလ္ေတြ ပ်က္ဆီးသြားတာနဲ႕ အမွ် ကိုယ္ခံအားစနစ္မွလဲ အင္အားနည္းသြားပါတယ္ ။ ကိုယ္ခံအားစနစ္အားနည္းသြားတာနဲ႕ သာမန္အေၿခအေနမွာ ခုခံႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားကိုပင္ မခုခံႏိုင္ေတာ့ေပ ။ ထိုအခါ အၿခားေရာဂါပိုးမ်ားပါ ခႏၶာကိုယ္ထဲ၀င္ေရာက္လာၿပီး ေရာဂါေပါင္းစံုကို တစ္စုတစ္ေ၀းတည္းခံစားရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာစု (Syndrome ) လို႕ အမည္ေပးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို စတင္ခံစားရမလဲ
CD4+T ဆဲလ္အေရအတြက္ဟာ 200 ေအာက္ေရာက္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို စတင္ခံစားရပါတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေရာဂါလကၡဏာၿပဖို႕ ၉ ႏွစ္မွ ၁၀ ႏွစ္ထိၾကာတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီလိုကာလၾကာရွည္စြာ လကၡဏာမၿပဘဲေနတဲ့ကာလကို Window
period လို႕ေခၚပါတယ္ ။

ခုခံအားက်ေသာအခါ ၀င္ေရာက္လာတတ္ေသာ ဆင့္ပြါးေရာဂါမ်ား ( opportunistic infections )
၁) တီဘီေရာဂါ ( tuberculosis )
၂) ဆစ္ဖလစ္ ( syphilis )
၃) မိႈေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာေရာဂါမ်ား (eg . candidiasis )
၄) ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ( eg. Kaposi's sarcoma )
၅) နမိုးနီယား ( Pneumonia )
၆) အသည္းေရာင္ေရာဂါ ( Hepatitis )
ရ) ေရယုန္ ( Herpes simplex and zoster )
၈) ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ( Malaria )
ဒါေတြကေတာ့ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါအနည္းငယ္ပါ ။ အၿခားေရာဂါေတြအမ်ားၾကီးရွိပါေသးတယ္ ။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
HIV ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရသူမ်ားရဲ႕ ၅၀-၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေရာဂါပိုး၀င္ေရာက္ၿပီး ရက္ပိုင္း ( သို႕ ) ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေရာဂါရဲ႕ တိုက္ခိုက္ၿခင္းကို စတင္ခံစားလာရပါတယ္။ အစပိုင္းမွာ တုပ္ေကြးေရာဂါကဲ့သို႕ လကၡဏာမ်ားကိုခံစား ရၿပီး ၂ ပါတ္ခန္႕ၾကာရွည္တတ္ပါတယ္ ။ ထိုသို႕အေစာပိုင္းခံစားရမႈကို မူလအဆင့္ ေရာဂါ (primary or acute HIV infection) လို႕ေခၚပါတယ္။ဒီအဆင့္မွာ ကူးစက္ခံေ၀ဒနာရွင္မွတဆင့္ အၿခားတစ္ေယာက္ဆီကို ကူးစက္ဖို႕အတြက္ အေကာင္းဆံုးအေၿခအေနပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ခံစားရတတ္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
၁) အဖ်ားတက္ၿခင္း ။
၂) အဆစ္မ်ားႏွင့္ ၾကြက္သားမ်ား နာၾကင္ၿခင္း ။
၃) လင့္အက်ိတ္မ်ား(lymph nodes)ေယာင္ရမ္းၿခင္း ။ အထူးသၿဖင့္ လည္ပင္းအက်ိတ္မ်ားေယာင္တတ္ပါတယ္ ။ နာက်င္မႈမရွိပါ ။

ဒီလကၡဏာေတြဟာ ၂ ပါတ္ေလာက္ၾကာရွည္တတ္ပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေ၀ဒနာရွင္ေတြဟာ မိမိတို႕မွာ ေရာဂါ၀င္ေရာက္ကူးစက္ခံေနရတယ္ဆိုတာကိုေတာင္ မသိၾကပါဘူး ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာမၿပဘဲ ကာလၾကာရွည္စြာ ရွိေနတတ္ပါတယ္ ။
 ၉ -၁၀ ႏွစ္ေလာက္ထိေတာင္ၾကာတတ္ပါတယ္ ။ ဒီကာလကို ဟာကြက္ ( Window Period ) လို႕ေခၚပါတယ္ ။

အဓိကလကၡဏာမ်ား
၁) ၾကာရွည္စြာ အဖ်ားတက္ၿခင္း ။
၂)ကိုယ္အေလးခ်ိန္လြန္စြာက်ဆင္းၿခင္း။ တစ္လအတြင္း ရွိရင္းကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္ထိကို က်ဆင္းသြားတတ္ပါတယ္ ။
၃) ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာၿခင္း ။
၄) အၿခား လကၡဏာမ်ား
- အေရၿပားႏွင့္ အစာလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ အနာမ်ားၿဖစ္ၿခင္း ။
- အေရၿပားတြင္ အနီစက္မ်ားထြက္လာၿခင္း ။
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း ။
- ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္း ။
- ေရယုန္မ်ားထြက္လာၿခင္း ။
- လိင္အဂၤါမ်ားတြင္ အနာမ်ားၿဖစ္ၿခင္း ။
- အသည္းေရာင္ၿခင္း ။
- ေဘလံုးၾကီးၿခင္း ။
- ပန္ကရိယ ( Pancreas ) ေရာင္ၿခင္း ။
- ဦးေဏွာက္အေၿမွးပါးေရာင္ၿခင္း ။
- ကင္ဆာေရာဂါမ်ား - ကာပိုးစီးစာကိုးမား ( Kaposi's sarcoma )
- အၿခား ဆင့္ပြါးေရာဂါမ်ား ( Oppotunistic Infection ) ၏ လကၡဏာမ်ား ။

ကာကြယ္မႈနည္းလမ္းမ်ား
ဒီေရာဂါဟာ လိင္ဆက္ဆံၿခင္းႏွင့္ ေသြးမွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာေၾကာင့္ ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားကို သတိၿပဳၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
၁) အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။ ( condom ) အသံုးၿပဳပါ ။
၂) အေပ်ာ္အပါးလိုက္စားၿခင္းကို ေရွာင္ရွားၿခင္း ။ ( avoid having sex with CSW - commercial sex workers )
Free Image Hosting at allyoucanupload.com
၃) သြားပြတ္တံ ၊ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဓါးမ်ားကို အတူတကြ လက္ဆင့္ကမ္း အသံုးၿပဳၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။
၄) ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။ နားေဖာက္ရာတြင္ တစ္ခါသံုးအပ္မ်ားကို အသံုးၿပဳၿခင္း ။
၅)တစ္ခါသံုးေဆးထိုးအပ္မ်ားကိုအသံုးၿပဳၿခင္း ။
၆)ေသြးမသြင္းမီHIV ပိုးစစ္ေဆးၿခင္း ။
၇) ခြဲစိတ္ခန္းသံုး ကရိယာမ်ားကို စနစ္တက် ပိုးသတ္ၿခင္း ။
၈) မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။

ကုသၿခင္း
AIDS ေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ကုသႏိုင္ေသာ ေဆးမရွိေသးပါ ။ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ အသံုးၿပဳေနေသာ ေဆးမ်ားစြာရွိေသာ္လည္း
ထိုေဆးမ်ားမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေပါက္ဖြားမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးၿခင္း ၊ ကိုယ္ခံအားကို ၿမင့္မားေအာင္ၿမွင့္တင္ေပးၿခင္း ၊ ဆင့္ပြါးေရာဂါမ်ားကို တားဆီးေပးၿခင္းမ်ားကိုသာ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မို႕လို႕ ကာကြယ္ၿခင္းဟာ ကုသၿခင္းထက္ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့နည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္။

ရင္ေသြးငယ္မ်ားႏွင့္ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ
ယေန႕ ကမၻာေပၚမွာ ႏွစ္စဥ္ကေလးငယ္ေပါင္း ၃၈၀ ၀၀၀ ဟာ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးေနရပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ၊ မီးဖြားစဥ္ႏွင့္ ႏို႕ဆို႕ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္မွတဆင့္ ေရာဂါကူးစက္ခံရပါတယ္ ။ ကာကြယ္ကုသမႈမ်ားမလုပ္လွ်င္ သကၠရာဇ္ ၂၀၁၀ တြင္ ကေလးငယ္ေပါင္း တစ္သန္းေက်ာ္ဟာ ဒီေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးလိမ့္မယ္လို႕ ခန္႕မွန္းၾကပါတယ္ ။

မိခင္မွ ရင္ေသြးသုိ႕ေရာဂါကူးစက္ ႏိုင္ပါသလား
ကာကြယ္လို႕ရပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္မွ ရင္ေသြးသုိ႕ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ၊ ေမြးဖြားစဥ္နဲ႕ ႏို႕တုိက္ေကြၽးၿခင္းမ်ားမွတဆင့္ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မိခင္တြင္ ေရာဂါပိုးရွိပါက HIV ဗိုင္းရပ္စ္ကို ကာကြယ္ေသာ ေဆး၀ါးမ်ားသံုးစြဲၿခင္း ၊ ရင္ေသြးငယ္မ်ားကို မိခင္ႏို႕မတိုက္ဘဲ ႏို႕မႈန္႕ ( formula ) တိုက္ၿခင္း ၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ထိုသို႕ေဆာင္ရြက္ၿခင္းကို မိခင္မွ ကေလးသို႕ ကူးစက္မႈကာကြယ္ၿခင္း ( prevention of mother-to-child transmission - PMTCT) လို႕ေခၚပါတယ္ ။ထိုသို႕မကာကြယ္ပါက ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္မွ ေမြးေသာ ကေလး ၃ ေယာက္တြင္ ၁ ေယာက္မွာ ေရာဂါခံစားရမွာၿဖစ္ပါတယ္

ဘယ္ေလာက္ထိေရာက္စြာကာကြယ္ႏိုင္လဲ
ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္တိုင္း PMTCT ကို ေဆာင္ရြက္ၾကသၿဖင့္ မိခင္မွ ကေလးသို႕ ကူးစက္မႈ ႏႈန္းမွာ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေအာက္ကို ေရာက္ရွိလာပါတယ္ ။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားမွာေတာ့ ဒီကာကြယ္ၿခင္းကုိ က်ယ္ၿပန္႕စြာ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေသးတဲ့အတြက္ ေရာဂါကူးစက္မႈ ႏႈန္းမွာ ဆက္လက္ၿမင့္မားေနဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ကမၻာ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါေန႕ ( World AIDS Day )
ႏွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႕ကို ကမၻာ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါေန႕ အၿဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကစတင္ၿပီး အရွိန္အဟုန္ၿမွင့္ၿပီးေဆာင္ရြက္လာပါတယ္ ။ ၂၀၀၇ အတြက္ Theme ကေတာ့ Stop AIDS, Keep The Promise-Leadership ၿဖစ္ပါတယ္ ။

အနီေရာင္ ဖဲၿပားေလး ( Red Ribbon )
Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
AIDS ေရာဂါကာကြယ္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားအတြက္ အမွတ္အသားအၿဖစ္ ဒီအနီေရာင္ဖဲၿပားေလးကို သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္ ။

အေရွ႕ ေတာင္အာရွ မွ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ
WHO ရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္အရ အေရွ႕ေတာင္အာရွဟာ ကမၻာေပၚမွာ ဒုတိယအမ်ားဆံုး HIV ပိုးေတြ႕ရွိရတဲ့ ေဒသၿဖစ္ပါတယ္ ။အဓီက အၿဖစ္အမ်ားဆံုးႏုိင္ငံေတြကေတာ့ အိႏၵိယ ၊ အင္ဒိုနီးရွား ၊ ၿမန္မာ ၊ နီေပါ ၊ ထိုင္း ႏိုင္ငံ တို႕ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ ပထမဆံုးေရာဂါပိုးစတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တာကေတာ့ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္က ထိုင္းႏိုင္ငံမွာစတင္ေတြ႕ခဲ့တာၿဖစ္ပါတယ္ ။

By အခ်စ္နတ္ဆိုး (xmyanmarx)

အိမ္အတြက္ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ

Percent Daily Value

ပ်ဳိေမတို႔ အိမ္အတြက္ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ super market ေတြထဲက စားစရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ့ အာဟာရရဲ့ ပမာဏကိုျဖစ္ေစ၊ percent Daily value ကို ျဖစ္ေစ ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ percent Daily value ဆိုတာကေတာ့ လူတေယာက္တေန႔တာမွာ စားသံုးသင့္တဲ့ စံျပပမာဏရဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ဆိုလိုထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အစားအစာ တစ္ခုမွာ ဗိုက္တာမင္စီ percent Daily value (%DV) ၂၀ % ပါ၀င္တယ္လို႔ ေရးထားတဲ့အခါ အဲဒီ အစား အစာကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ပမာဏ စားသံုးတဲ့အခါ တစ္ေန႔တာ လိုအပ္တဲ့ ဗိုက္တာမင္စီပမာဏရဲ့ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ရရွိမွာျဖစ္ျပီး က်န္တဲ့ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို အျခားေသာ အစားအစာမ်ားစားသံုးျခင္းျဖင့္ ျဖည့္ဆည္းယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ percent Daily value ကို အသက္ ၁၈ နွစ္ျပည့္ျပီးတဲ့ သူမ်ားအတြက္ တစ္ေန႔တာ လုိအပ္ခ်က္ ကယ္လိုရီ ၂၀၀၀ အားျဖင့္ တြက္ခ်က္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ေန႔တာမွာ စားသံုးသင့္တဲ့ အာဟာရနဲ့ အဲဒါေတြရဲ့ ပမာဏကို သိခ်င္လွ်င္ေတာ့ ေအာက္ပါ ဇယားမွာ တေစ့တေစာင္း ၾကည့္နိုင္ပါတယ္။

အဆီဓာတ္ နဲ႔အငန္ဓာတ္ဟာ သင့္က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္နိုင္တာမို႔ အဲဒါေတြရဲ့ %DV နည္းတဲ့ အစားအစာကိုေရြးခ်ယ္သင့္သလို ဗိုက္တာမင္ နဲ႔ အမွ်င္ဓာတ္ %DV မ်ားမ်ားပါတဲ့ အစားအစာေတြကိုလည္း ေရြးခ်ယ္သင့္တဲ့အေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ဆိုထားပါတယ္။ အစားအေသာက္အမ်ဳိးမ်ဳိးရဲ့ Percent Daily value နႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ပ်ဳိေမတို႔ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ ကို ဘယ္လိုအစားအစာေတြမွာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အာဟာရ ဓါတ္ ပိုမိုပါ၀င္တယ္ဆိုတာ အလြယ္တကူသိနို္င္မွာျဖစ္လို႔ အထူးအေထြ ေခါင္းေျခာက္ေနစရာမလိုေတာ့ဘူးေပါ့။


Sources: U.S. Food and Drug Administration; Dietary Reference Intakes National Academy of Sciences, 2004

Katherine Zeratsky RD, L.D. What does Percent Daily Value mean on food labels? ;

Available from: http://www.mayoclinic.com/health/food-and-nutrition/AN00284.


မြန္းသက္ပန္ (ေဆး ၁)

Mobile Phone နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး....

ယခုလကုန္တြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု မိန္း ျပည္နယ္၌ ဥပေဒအသစ္တစ္ရပ္ ကို စတင္က်င့္သံုးမည္ျဖစ္သည္။ ထိုဥပေဒအသစ္အရ cell phone ထုတ္လုပ္သူမ်ားသည္ ၎တို႕ ထုတ္လုပ္ေသာ ဖုန္းမ်ား၌ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ေၾကာင္း သတိေပးခ်က္ကို ထည့္သြင္းေပးရန္ ျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ cell phone ေတြက ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္လား မျဖစ္ႏိုင္လား ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတတ္ေျပာလို႕ မရေသးပါဘူး။ သိပၸံပညာရွင္ေတြထဲမွာ ေတာင္ ၀ိ၀ါဒ ကဲြေနၾကတဲ့ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။

Maine ျပည္နယ္ democratic party ကိုယ္စားလွယ္ Andrea Boland ကေျပာတာကေတာ့ "ဖုန္းေတြက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ သည္ ကင္ဆာကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အႏၱာရယ္ ရိွတာက ေသခ်ာပါတယ္။ တိတိက်က် ေဖာ္ျပထားတဲ့ စာတမ္းေတြသာ မရိွတာပါ။ ျပည္နယ္မွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ လူတစ္သန္းေလာက္ဟာ ဒီအႏာၱရယ္ကို သိသင့္တယ္"လို႕ ေျပာပါတယ္။

ဖုန္းေတြက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ဆိုတာက ဖုန္းေတြ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္တဲ့အခါ ထုတ္လႊတ္တဲ့ electromagnetic radiation ကို ေျပာတာပါ။ အေမရိကန္မွာ ဖုန္းထုတ္လုပ္သူေတြဟာ မိမိတို႕ ထုတ္လုပ္တဲ့ ဖုန္းက radiation ဘယ္ေလာက္ထြက္တယ္ဆိုတာကို ဖုန္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားစရာမလိုပါဘူး။

ပံု။ ။ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာကို MRI တြင္ ေတြ႕ျမင္ရပံု

အေမရိကန္ ဆက္သြယ္ေရး ေကာ္မရွင္က cell phone ေတြဟာ အႏာၱရယ္ မရိွပါဘူးလို႕ ေျပာေပမယ့္ လူအမ်ားစုကေတာ့ ဖုန္းနဲ႕ ထိေတြ႕ပါ မ်ားရင္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နည္းပါးေသာ္လည္း ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရိွလိမ့္မည္လို႕ ယံုၾကည္ၾကတယ္။

ဥပေဒသစ္အရ ဖုန္းထုတ္လုပ္သူတို႕သည္ ဖုန္းကိုယ္ထည္ႏွင့္ package တြင္ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခရိွေၾကာင္းကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရမည္ျဖစ္ျပီး ဖုန္းမေျပာသည့္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ဖုန္းကို ကိုယ္ႏွင့္ ေ၀းရာတြင္ ထားရန္ႏွင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏွင့္ ကေလးမ်ားအနားတြင္ အသံုးမျပဳရန္ သတိေပးခ်က္မ်ား ထည့္သြင္းေပးထားရမည္ ျဖစ္သည္။

San Francisco တြင္လည္း အလားတူ ဥပေဒမ်ိဳးကို ေနာက္ႏွစ္တြင္ စတင္က်င့္သံုးမည္ ျဖစ္သည္။

အေမရိကန္ရိွ ဖုန္းထုတ္လုပ္ေသာ company မ်ားမွ ေျပာၾကားတာကေတာ့ "ဖုန္းေတြဟာ က်န္းမာေရးကို မထိခိုက္ပါဘူး။ သုေတသနစာတမ္းေတြမွာလည္း ေဖာ္ျပထားတာမရိွဘူး။ ဒါေၾကာင့္ စိုးရိမ္စိတ္ကင္းကင္းနဲ႕ သံုးစဲြႏိုင္တယ္" ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

စိုးရိမ္သူေတြရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္ကေတာ့ wireless phone ေတြ ကို လူအမ်ားစု စတင္အသံုးျပဳတာ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ စု စာမွ်သာ ရိွေသးသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဘယ္သူမွ် ႏွစ္ရွည္သုေတသန စာတမ္း မလုပ္ႏိုင္ေသးလို႕ ယတိျပတ္ေျပာလို႕ မရေၾကာင္း ျဖစ္သည္။

ဒီသတင္းကေတာ့ AP သတင္းက ေဖာ္ျပသြားတာပါ။ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္က ေတာ့ ဘယ္သူမွ တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ခင္မွာ အယံုမလြယ္ဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စားေသာက္ကုန္၊ လူသံုးကုန္ ႏွင့္ ေဆး၀ါး company ေတြဟာ ယံုၾကည္လို႕ မရပါဘူး။ သူတို႕က သူတို႕ ပစၥည္းေရာင္းရဖို႕ အတြက္ကို ပဲ ေစာင္းေပးျပီး သုေတသနျပဳၾကတာ။ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ရင္လည္း သူတို႕နဲ႕ ပလဲနံမ သင့္တဲ့ သုေတသီေတြကိုပဲ ေထာက္ပံ့တာ။ အဲဒီေတာ့ ရလာတဲ့ ရလဒ္ေတြကလည္း သူတို႕ လိုခ်င္တာေတြပဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ဘယ္ေဆးလိပ္ company ကမ်ား သူတို႕ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ အသက္တိုမယ္လို႕ တရား၀င္သုေတသန ျပဳထားလို႕လဲ။ ဘာေရာဂါမွ မျဖစ္ဘူးဆိုျပီးပဲ ျငင္းတာ။ ေနာက္ဆံုး ဘယ္လိုမွ ျငင္းလို႕မရလို႕သာ ေဆးလိပ္ဘူးေတြမွာ warming message ေတြ ထည့္ေပးတာ။

အဲဒီေတာ့ ဖုန္းေတြကို အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ တတ္ႏိုင္ပါက hand free နဲ႕ သံုးေစခ်င္တယ္။ bluetooth ကိုေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ ၾကိဳးနဲ႕ handfree ကိုေျပာတာ။ bluetooth ေလာက္ေတာ့ စတိုင္မမိဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ အျဖစ္ခံျပီးေတာ့ စတိုင္ထြားေလာက္ေအာင္ေတာ့ မမိုက္ေစခ်င္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ဆိုရင္ ဖုန္းကို ေခါင္းနားကို ကပ္ကိုု ကပ္လို႕ မရဘူး။ တစ္မိနစ္ ေက်ာ္လာရင္ေခါင္းကိုက္လို႕။ handfree ကို အျမဲတမ္းေဆာင္ထားရတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္မွာ ေၾကာက္တာလဲ ပါတယ္။ ညအိပ္ရင္လည္း power off ျပီး လက္တစ္ကမ္းအကြာေလာက္မွာ ထားတာ ေကာင္းတယ္။ ေခါင္းအံုးေဘးမွာ မထားအိပ္သင့္ဘူး။ သူ႕ဆီက ဘာေရာင္ျခည္ေတြထြက္တာဆိုတာ ကိုယ္မွ ေသခ်ာမသိေသးတာ။ သတိထားတာပဲ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ဖုန္းကို ညအိပ္ေနတုန္း အားသြင္းမယ္ဆို ကိုယ္နဲ႕ ေ၀းရာမွာ ထားတာ ေဘးကင္းလိမ့္မယ္။ အခန္႕မသင့္လို႕ ထျပီး ေပါက္ကဲြရင္ လြတ္တာေပါ့။ အဲဒီအခ်က္ေတြကေတာ့ ဖုန္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္သိသေလာက္ ေဖာ္ျပထားတာပါ။ စာဖတ္သူအေနနဲ႕ အျခားအခ်က္ေတြကို သိလို႕ ရိွရင္လည္း comment မွာ ေဖာ္ျပေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုလုိပါတယ္။

အပူဓာတ္ လြန္ကဲျခင္း

အပူဓါတ္ အလြန္အမင္းမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ က်န္းမာေနသူမ်ားႏွင့္ မက်န္းမာသူမ်ား အတတ္ႏိုင္ဆံုး ျပဳမူက်င့္ၾကံေနထိုင္ႏိုင္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္ တခ်ိဳ႔ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေနသူတေယာက္ ေနထုိင္ရန္ လိုအပ္ခ်က္က အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို ျပန္ထည့္ထားလိုက္ၿပီး အပူဓါတ္ေၾကာင့္ ျပႆနာရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ားအတြက္ အၾကံဥာဏ္က နယူးေဆာက္ေ၀းျပည္နယ္ TAFE (Technical and Further Study) မွ ထုတ္ေ၀တဲ့ ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းစာအုပ္ထဲက ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပထားပါတယ္။ ကမာၻမွာ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အပူခ်ိန္ကို ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီနဲ႔ပဲ သံုးတယ္ ဆင္တီဂရိတ္ဒီဂရီကို မသံုးဘူးဆိုတာ သိထားၿပီး ကၽြန္မကိုးကားတဲ့ စာအုပ္က ၾသစေၾကးလ်ားက ျဖစ္ေနေတာ့ အစပထမမွာ ဒီဂရီကို စင္တီဂရိတ္နဲ႔ပဲ ေဖၚျပထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က စာဖတ္သူေတြသိေအာင္ ျပန္တြက္ဖို႔ကလည္း တြက္ခ်က္နည္း ေမ့ေနလို႔ အပူခ်ိန္ ဆင္တီဂရိတ္ကေန ဖါရင္ဟိုက္ေျပာင္းတဲ့ ပံုေသနည္းကို စာဖတ္သူမ်ားဆီက အကူအညီေတာင္းၿပီး စာဖတ္သူမ်ားက C-B0x နဲ႔ မွတ္ခ်က္မွာ ထည့္ေပးခဲ့တဲ့ တြက္နည္းအတိုင္း တြက္ၿပီး ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီကို ျပန္ျဖည့္ထားေပးပါတယ္။ အပူခ်ိန္ဒီဂရီ ေျပာင္းနည္း ထည့္ထားေပးသူ အားလံုးကို အထူး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

အပူဓါတ္လြန္ကဲမႈဒဏ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေနသူမ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္

အပူဓတ္လြန္ကဲျခင္းကို Hyperthermia လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ လိုအပ္တာထက္ မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ Heat exhaustion ႏွင့္ Heat Stroke ဟူ၍ အဓိကျပႆနာ ႏွစ္မ်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ သာမန္အပူခ်ိန္က ဒီဂရီ ၃၆-၃၇ (တခ်ိဳ႔သူတြက္ 37.5 ) (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၉၆.၈ - ၉၈.၆ (တခ်ိဳ႔သူေတြအတြက္ ၉၉.၅) (F) ဖါရင္ဟိုက္ ျဖစ္ၿပီး Heat Exhaustion ျဖစ္ပါက အပူခ်ိန္ ဒီဂရီ ၄၀ (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၁၀၄ (F) ဖါရင္ဟိုက္ ႏွင့္ အထက္မွာ ရွိပါတယ္။ Heat Exhaustion ကို ျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတု အပူခ်ိန္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ပူသည့္အခ်ိန္မွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat stroke ကေတာ့ အပူခ်ိန္လြန္ကဲျခင္း (သို႔) တျခားအေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ရွိရာကေန ျပန္မက်ဘဲ တျဖည္းျဖည္းတက္လာၿပီး ဆက္တိုက္ အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျပန္က်ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါက Heat stroke က ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္သတိမရႏိုင္တဲ့ အထိသတိလစ္ျခင္း (coma)၊ ေနာက္ဆံုး အသက္ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat exhaustion က ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ရာသီဥတုနဲ႔ မသင့္ေတာ္သည့္ အ၀တ္အစားမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္း၊ ပူအိုက္လြန္းေသာ ရာသီဥတုရွိျခင္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားၿပီး Heat stroke က ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလြန္းျခင္း၊ အရက္ကိုအလြန္အမင္း ေသာက္သံုးျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ မသန္စြမ္းသူ၊ က်န္းမာေရး ခၽြတ္ယြင္းေနသူေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိအေျခအေနမွာ အပူဓာတ္ လြန္ကဲေနတဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမွာေတာ့ ဘယ္သူမဆို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို တျခားမိသားစု၀င္ေတြက ဘယ္လိုကူညီရမယ္ဆိုတာကို သိထားသင့္ပါတယ္။
Heat exhaustion

Heat exhaustion လဏၡာမ်ားကေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ရွိျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းၿပီး အလြန္အမင္း ေခါင္းကိုက္ျခင္၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ေရဆာၿပီး အစာအိမ္လႈပ္ရွားျခင္း (stomach cramps)၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ေမ့လဲျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ဟန္ခ်က္ကို မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ေခၽြးအလြန္အမင္းထြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

အကူအညီေပးရန္

-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကုိ သိထားသူ ျဖစ္ပါက DRABC ကို မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္
- လူနာက ပူတဲ့ေနရာမွာ ရွိေနပါက ေအးတဲ့ေနရာကို ေရႊ႔ေပးရန္
- လူနာကို လဲေလ်ာင္းေနေစရန္
-ၾကပ္တဲ့ အ၀တ္အစား၀တ္ထားသူ ျဖစ္ပါက ေျဖေလ်ာ့ေပးရန္
-ေရေအးနဲ႔ ေရပတ္တိုက္ေပးရန္၊
-ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခုေပးရန္
-အပူမက်မခ်င္း ေရပတ္တိုက္ေပးၿပီး အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ကာ အေျခအေန မတိုးတက္လာဘဲ ပိုဆိုးလာပါက အျမန္ဆံုး ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းပို႔ရန္လိုအပ္ပါတယ္။

Heat Stroke

Heat Stroke လကၡဏာမ်ားကေတာ့ အထက္ပါ Heat exhaustion မွာ ပါရွိတဲ့ အခ်က္မ်ားအျပင္ လူနာဟာ စိတ္ေထြျပားလာၿပီး အမူအရာ ေျပာင္းလာျခင္း၊ အျမင္မႈန္၀ါးလာျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း သိသိသာသာပိုျမန္လာျခင္း၊ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႔ပူျပင္းျခင္း (ေခၽြးမထြက္ေတာ့ပါ)၊ တက္ျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အထက္မွာပဲ ဆက္ရွိေျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရမယ္။

အကူအညီေပးရန္

ခ်က္ခ်င္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း တင္ဖို႔လိုၿပီး ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ Ambulance staff, သူနာျပဳ၊ ဆရာ၀န္ စတဲ့ တေယာက္ေယာက္နဲ႔ အေတြ႔ေသးခင္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း လိုက္နာပါ။

-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကို သိပါက DRABC အတိုင္း လုပ္ပါ။
-အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။
- သတိလစ္ေနပါက Recovery position လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ေျဖာင့္ေအာင္ လည္ပင္းကို ေဘးေစာင္းထား၍ တျခမ္းေမွာက္လ်က္ အေနထားနဲ႔ ထားပါ။
- ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား တည္ရွိရာ လည္ပင္း၊ ခ်ိဳင္းၾကားနဲ႔ ေပါင္ျခံတ၀ိုက္မွာ ေရခဲ (သို႔) ေရေအးကိုအ၀တ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အိတ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ေပးပါ။
-သတိလံုး၀ ရေနေသးရင္ ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခု တုိက္ပါ (သတိလစ္ျခင္း (သို႔) သတိရတခ်က္မရတခ်က္ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ မေပးရ)။

က်န္းမာေနသူမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္

လူခႏၶာကိုယ္အတြင္းအျပင္၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြ စားသံုးေနတဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ အျမဲတမ္း ရွင္သန္ေနပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘက္တီးရီးယားပြားႏႈန္းက သာမန္အခ်ိန္ထက္ အမ်ားႀကီးျမန္ပါတယ္။ ပူတဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က ေခၽြးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရဓါတ္၊ သတၱဳုဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားေတြ အဆက္မျပတ္ထြက္ေနပါတယ္။ သာမန္ အေျခအေနမွာ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနလို႔ စားစရာတခုကို ဒီအတိုင္း လက္မေဆးဘဲ ေကာက္စားလိုက္လို႔ ဘာျပႆနာမွ မရွိႏိုင္ေပမဲ့ အပူမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရျပားကထြက္ၿပီး လက္မွာ ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြက သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုမ်ားေနတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေရဓါတ္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကလည္း နည္းေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေတာ့ ပိုးပါသြားတဲ့ အစားအစာဟာ ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာ၊ ၀မ္းကိုက္ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အဲဒီကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈအား လံုး၀က်ဆင္းလို႔ ကိုယ္အပူအခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းႏိုင္ဘဲ ေအးလြန္းျခင္း၊ ပူလြန္းျခင္း ျဖစ္ကာ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူလြန္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစာေရစာကို လံုေလာက္မွ်တေအာင္ စားသံုးၿပီး တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အစာေရစာ လံုေလာကမွ်တဖို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ပံုမွန္က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းတဲ့ အာဟာရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ား မခ်ိဳ႕တဲ့ေစရန္ႏွင့္ ေရဓါတ္မခန္းေျခာက္ေစရန္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ ေရကို မ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ (အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို အနည္းငယ္ ျဖည့္စြက္ထားပါတယ္)။ ေဒါက္တာ ဇိ၀ကရဲ့ ေရအက်ိဳး ၁၀ ပါးကိုလည္း ဒီေနရာမွာ သြးဖတ္ၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးပါက အပူဓါတ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ ဆက္ပြားအႏၱရယ္မ်ားကို တစိတ္တေဒသ ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း အၾကံျပဳပါတယ္။

ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလံုး အပူလြန္ကဲျခင္းႏွင့္ ေရရွားပါးျခင္းမွ အျမန္ဆံုးလြန္ေျမာက္ႏိုင္ပါေစ။

Chemicals in our food

သိပၸံပညာ တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အတူ အသံုးခ်ဓာတုေဗဒ ပညာသည္လည္း အဆင့္ျမင့္လာပါသည္။ မသိရိွေသးေသာ ဓာတုျဒပ္ေပါင္းအသစ္မ်ားကို သိရိွလာသလို လူလုပ္ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ၿဒပ္ေပါင္းမ်ားလည္း ေပၚထြက္လာပါသည္။ လူတို႕သည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးခ်ၾကသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းမြန္သည့္ လူမ်ားရိွသလို မတရား ေလာဘ ေဇာတိုက္ကာ အမ်ားအက်ိဳးကို မငဲ့ကြက္ေသာလူမ်ားလည္း ရိွၾကသည္။ ဘာလိုခ်င္လဲ။ အပင္အၾကီးျမန္ခ်င္လား၊ အသီးထြားေစခ်င္သလား၊ အေရာင္လွေစခ်င္သလား၊  အရသာ ခ်ိဳခ်င္သလား၊ လိုရင္ေျပာပါ။ အကုန္လံုးျဖစ္ေအာင္ ဓာတုေဗဒ ေဆး၀ါးမ်ား အသံုးျပဳျပီး ျပဳလုပ္လို႕ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ စားေသာက္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ အသားငါးေတြဟာ ဓာတုေဗဒ ၿဒပ္ေပါင္းေတြနဲ႕ ကင္းလြတ္တာ မက်န္သေလာက္ ျဖစ္လာပါတယ္။ စာဖတ္သူအေနနဲ႕ ပိုမိုျမင္လာေအာင္ ဥပမာအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။

ျပည္တြင္းျဖစ္

• ရန္ကုန္က ကန္စြန္းခင္း အမ်ားစု ဟာ အရြက္ေတြ အရိုးေတြ ၾကီးထြားေအာင္ ဆိုျပီး ပုလဲ ဓာတ္ေျမၾသဇာျဖန္းၾကပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ေတြကို ဘယ္ေလာက္ ေရစင္ေအာင္ ေဆးတယ္ေျပာေျပာ ဓာတ္ေျမၾသဇာေတြကေတာ့ က်န္မွာပါပဲ။ 

• ရန္ကုန္မွာ နာနတ္သီးေတြဆိုရင္ အ၀ါေရာင္ရိွမွ ေရာင္းတန္းလွတယ္ ဆိုျပီး အစိမ္းေရာင္အသီးကို အ၀ါေရာင္ျဖစ္ေအာင္ ဆိုးေဆးေတြ ဆိုးၾကတယ္။ နာနတ္ျခံေတြထဲမွာကို ဆိုးတာပါ။ သစ္သီးအမ်ားစုက ဒီလိုပါပဲ။

• ျမန္မာျပည္က ေန ျပည္ပကို တင္ပို႕တဲ့ အစားအေသာက္ကုန္ၾကမ္းေတြဆိုရင္ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြက သိပ္မလိုခ်င္ၾကပါဘူး။ ဓာတုေဗဒပစၥည္းေတြ ပါ၀င္မွဳ မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟိုတေလာက ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို တင္ပို႕တဲ့ ႏွမ္းေတြ reject ထိတာ အဲဒီအေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

• ျပည္တြင္းက ၾကက္ေမြး ႏြားေမြးေသာ ျခံမ်ားတြင္ တိရစာၦန္မ်ား ၾကီးထြားႏွဳန္းတိုးေစရန္ steroid ပါ၀င္ေသာ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား အပါအ၀င္ အျခားေဆးမ်ား ထိုးၾကသည္။ ေကၽြးေသာ အစားအေသာက္မ်ားသည္လည္း ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ား မကင္းေပ။ ထိုျခံမ်ားမွထြက္ေသာ အသားမ်ားကို စားသံုးပါက ထိုၿဒပ္ေပါင္းမ်ားကို စားလိုက္သလိုပင္ ျဖစ္ပါမည္။

• ျပည္သူအမ်ား စားသံုးေနၾကေသာ စားသံုးဆီမ်ားသည္လည္း နည္းမ်ိဳးစံုသံုးျပီး ေရာထားၾကပါသည္။ ေရခဲေသတၱာထဲတြင္ ထည့္ထားလ်င္ မခဲေသာ ႏွမ္းဆီ အတုမ်ားပင္ ရိွေသးသည္။ စားအုန္းဆီ ဆိုလ်င္ေတာ့ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။ 

• ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သားေတြ ၾကိဳက္ၾကေသာ အကင္ဆိုင္မ်ားတြင္ ေရာင္းခ်ေသာ အသားကင္အမ်ားစုမွာ ယမ္းစိမ္းမ်ား အလြန္အကၽြံထည့္ထားသည့္ အသားတု ကင္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။  

                                              

ျပည္ပျဖစ္

• ျပည္တြင္းတြင္ ေရာင္းခ်ေနေသာ ထိုင္း ႏွင့္ တရုတ္မွ ၀င္လာသည့္ မုန္႕ပဲသေရစာ အမ်ားစုသည္ ဆား၊ တာရွည္ခံေစသည့္ ၿဒပ္ေပါင္းမ်ား ႏွင့္ ဆိုးေဆးမ်ား ပါ၀င္ၾကသည္။ အဆိုပါမုန္႕မ်ားကို ကေလးမ်ားက အထူးၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကသည္။ အနာဂတ္အေ၇းကေတာ့ ရင္ေလးဖြယ္ပင္။

• ျပည္ပမွ အခ်ိဳမွဳန္႕ အစားထိုး ဆိုျပီး ၀င္လာေသာ ဟင္းခတ္အမွဳန္႕ကို အခ်ိဳမွဳန္႕ အစား သံုးၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဘာေတြ ပါ၀င္လဲေတာ့မသိ။ ခတ္လိုက္လွ်င္ အသားအရသာထြက္ျပီး မ်ားသြားလည္း ငန္တတ္သည္။ FDA မွေန၍ အဆိုပါ  မီးဖိုေခ်ာင္သံုး အမွဳန္႕မ်ားကို ေသခ်ာစစ္ေဆးသင့္သည္။ 

အထက္ေဖာ္ျပပါ အစားအေသာက္တို႕သည္ သဘာ၀အတိုင္းမဟုတ္ဘဲ လူတို႕က ျပဳျပင္ထားၾကေသာ အစားအေသာက္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသုိ႕ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား ထည့္လိုက္ေသာေၾကာင့္ အာဟာရဓာတ္မ်ား တိုးပြားမလာပါ။ ေလ်ာ့သြားဖို႕သာရိွသည္။ ထို႕အျပင္ ၎အစားအေသာက္မ်ားသည္ 

• ျပည္သူလူထုကို ေရာဂါဘယ ေပါမ်ားေစတယ္။ 
• နာတာရွည္ ေရာဂါေတြ ၊ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ပိုမိုျဖစ္ပြားလာေစတယ္။  
• မွားယြင္းသည့္ အစားအေသာက္ လူေနမွဳပံုစံကို ဖန္တီးေစတယ္။
• လူေတြ မက်န္းမာရင္ တိုင္ျပည္ေကာ မိသားစုေတြပါ စီးပြားေရး ထိခိုက္တယ္။

အစရိွသည္ျဖင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုသာ ျဖစ္ေစမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလို ဓာတုေဗဒနည္းေတြသံုးျပီး ျပဳျပင္ေနၾကတာကို ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲလို႕ ေမးစရာရိွတယ္။ ကိုယ္သိေတာ့ ကိုယ္မစားျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္လိုက္ရံုျဖင့္ မျပီးပါ။ သက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရိွသူမ်ားက အစားအေသာက္ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ တင္းၾကပ္ျပီး ထိေရာက္သည့္ ဥပေဒမ်ား ခ်မွတ္ဖို႕လိုပါသည္။ ဥပေဒရိွရံုျဖင့္လည္း မျပီး။ တည္ျမဲေအာင္ enforcement လုပ္ဖို႕လိုသည္။ ဗမာေတြက ခက္ေတာ့ခက္သား။ ေရွ႕တြင္သာ မဆန္႕က်င္ေသာ္လည္း ေနာက္ကြယ္တြင္ ခိုးလုပ္တတ္ၾကသည္။ ကိုယ့္လူမ်ိဳး မေပ်ာက္ခ်င္လွ်င္ ထိုအက်င့္ေတြကို ျပင္ရမည္။ စစ္ေဆးေရးက ဘယ္ေလာက္လုပ္လုပ္ ျပည္သူကိုယ္တိုင္ ေရာင္းခ်သူႏွင့္ စားသံုးသူမ်ားက ပါ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႕လိုသည္။ အဆိုပါ အစားအေသာက္တို႕၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ ခံစားရမည္ မဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕၏ မ်ိဳးဆက္မ်ား ေနာင္လာေနာက္သားမ်ား ခံစားရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဆံုးျဖတ္ရမွာက ကိုယ့္လူမ်ိဳးမတံုးေစေရး မ်ိဳးမညံ့သြားရေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ၾကိဳးပမ္းၾကဖို႕ ျဖစ္ပါသည္။

                           

ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ဟာ အျမဲတမ္းေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ Globalization ေၾကာင့္လို႕ပဲေျပာေျပာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးေၾကာင့္ လို႕ပဲဆိုဆို ကၽြန္ေတာ့္တို႕ တေတြဟာ ျပည္ပလုပ္ ပစၥည္းေတြ အစားအေသာက္ လူ႕အသံုးအေဆာင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳကို ထိေတြ႕ခံစားလာရပါတယ္။ ေတာေရာ ျမိဳ႕ပါမက်န္ ႏိုင္ငံျခားကေန ၀င္လာတဲ့ အသံုးအဆာင္ေတြ ပစၥည္းေတြ သံုးလာၾကတယ္။ ျပည္တြင္းက လူသံုးကုန္ အစားအေသာက္ ထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြကလည္း ျပည္ပ ကုန္စည္ေတြနဲ႕ အျပိဳင္ လူ႕အသံုးအေဆာင္ေတြ စားေသာက္ကုန္ေတြကို ထုတ္လုပ္လာၾကတယ္။ 

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္

“က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတာဘာလဲ၊ ဘယ္လို ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အလုပ္လုပ္သလဲ စသျဖင့္ သိေကာင္းစရာေလးေတြကို အခန္းဆက္ ေဆာင္းပါးမ်ားနဲ႔ တင္ျပသြားပါမယ္။

လူေတြ မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ တရားထဲမွာ “နာျခင္း” က တစ္ခုအပါ၀င္ျဖစ္လို႔ တစ္ေန႔ နာၾကရမယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာ သိၾကေပမယ့္ …

• အဲဒီတစ္ေန႔က ဘယ္ေန႔လဲ ဆိုတာ
• ဘယ္ေနရာက နာမယ္ဆိုတာ
• ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ နာမယ္ဆိုတာ
• ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္ဆိုတာ

အေသအခ်ာ မသိၾကပါ။

အဲဒီလို ဘယ္ေန႔ ဘယ္ေထာင့္ကေန ဘယ္လို ေပၚလာမယ္မွန္းမသိ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္မွန္း မသိတဲ့ “နာျခင္း” ဆိုတာႀကီးကို ကုသဖို႔ရာ ဘယ္ေလာက္ ကုန္က်မယ္ ဆိုတာက ပိုၿပီး မွန္းဆရခက္လာပါတယ္။ အသက္နဲ႔ ယွဥ္လာၿပီ ဆိုေတာ့ တျခားလိုအပ္ခ်က္ေတြ ေဘးခ်ၿပီး က်န္းမာေရးအတြက္ သံုးၾကရပါေတာ့တယ္။ တတ္ႏိုင္ရင္ ေတာ္ေသးရဲ႕ မတတ္ႏိုင္ရင္ ဘယ့္ႏွယ္လုပ္မလဲ။

ဒီလို မသိကိန္းေတြ ရွိေနေပမယ့္ မွန္းဆႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း ရွိေနျပန္ပါတယ္။

ဥပမာ - ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရ သန္း ၃ေထာင္ရွိတဲ့ အနက္ ဒီႏွစ္ေတာ့ လူ ၈ သန္းေလာက္ တီဘီျဖစ္မယ္၊ သန္း ၂၄၀ ေလာက္ ငွက္ဖ်ား ျဖစ္မယ္ စသျဖင့္ ခန္႔မွန္းလို႔ ရပါတယ္။ တီဘီျဖစ္ျဖစ္ ငွက္ဖ်ားျဖစ္ျဖစ္ ကုသစရိတ္ တစ္ေယာက္ကို ေဒၚလာ ၅၀ ကုန္မယ္ ဆိုပါစို႔။ ဒါဆို စုစုေပါင္း ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁၂၄၀၀ ကုန္ပါမယ္။ အဲ တစ္ကမာၻလံုးမွာရွိတဲ့ လူဦးေရ သန္း ၃၀၀၀ နဲ႔ပဲ တြက္ဦး လူတိုင္း ေငြေၾကးထည့္၀င္ရင္ တစ္ဦးကို ၄ ေဒၚလာပဲ ထည့္၀င္ရပါမယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း စဥ္းစားစရာေတြက ရွိေနပါေသးတယ္။ ၄ ေဒၚလာဆိုတာဟာ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မုန္႔ဖိုးေလာက္ ရွိေပမယ့္ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ မိသားတစ္စုရဲ႕ တစ္ရက္စာ ၀င္ေငြ ျဖစ္ရင္ ျဖစ္ေနမွာပါ။ ေနာက္ၿပီး “ကိုယ္က ေရာဂါမျဖစ္ပဲနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ လူေတြအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ကို မွ်ခံရတာဟာ တရားသလား” ဆိုတာမ်ိဳး ေစာဒဂ တက္မယ္ဆိုရင္လည္း တက္စရာပါပဲ။ အဲ … ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က မက်န္းမာတဲ့ လူျဖစ္လာရင္ေတာ့ … “အင္း … က်န္းမာေနတဲ့ လူေတြက ကုသစရိတ္မွ်ခံေပးရင္ေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ သက္သာမွာပဲ” လို႔ ေတြးမိစရာ ရွိပါတယ္။ ကဲပါေလ … ဒီလို စဥ္းစားစရာေတြကို ခဏ ေဘးခ်ထားလိုက္ပါဦးမယ္။

ရပ္ကြက္ထဲက ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အသိမိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ရပ္ကြက္သူ ရပ္ကြက္သားေတြ ၀ိုင္းၿပီး ကူေငြ ထည့္ၾကတာက လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕၊ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ဆိုရင္ လူတိုင္းဆီကေန ေ၀ပံုက် ထည့္၀င္ေငြ ေကာက္ဖို႔ ေနာက္ၿပီး မက်န္းမာသူေတြကို စရိတ္ျပန္ေထာက္ေပးဖို႔ကတင္ အလုပ္တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီအလုပ္ကို ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး(အစိုးရ၊ ပုဂၢလိက၊ သမ၀ါယမ၊ အန္ဂ်ီအို)က တာ၀န္ယူၾကပါတယ္။ တာ၀န္ယူတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ပံုသ႑န္ေပၚမူတည္ၿပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားသြားၾကေပမယ့္ “က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ကို လူအမ်ားရဲ႕ ထည့္၀င္ေငြထဲမွ က်ခံေပးျခင္း အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းမလဲရွိေနဆဲပါ။ ေနာက္ပိုင္းေဆြးေႏြးရလြယ္ေအာင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းကို အာမခံကုမၸဏီ လို႔႔ပဲ ဆိုၾကပါစို႔ရဲ႕။ ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို အာမခံကုမၸဏီ ဆိုတာဟာ အစုိးရလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ပုဂၢလိက ဒါမွမဟုတ္ သမ၀ါယမ ဒါမွမဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို မွတ္ခ်က္အေနနဲ႔ တို႔ထားခဲ့ခ်င္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံ ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရာမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ၊ လူနာ နဲ႔ အာမခံကုမၸဏီ ဆိုၿပီး သံုးဦး သံုးဖလွယ္ ရွိပါမယ္။ လူနာ (သို႔မဟုတ္) တခ်ိန္ခ်ိန္ လူနာ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ သူေတြက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး မိမိေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ေဆးကုသတဲ့အခါမွာေတာ့ အာမခံကုမၸဏီကေန ေဆးကုသစရိတ္ကို ျပန္ထုတ္ေပးပါမယ္။ ဒါက အရိုးရွင္းဆံုး က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္ပါ။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ဒီ့ထက္ နည္းနည္းပိုၿပီး ရႈပ္ေထြးပါတယ္။

ေနာင္အခါ အျငင္းမပြားရေလေအာင္ ကတိက၀တ္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ခ်ည္ေႏွာင္ထားၾကေလေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြက ဥပေဒ အသံုးအႏႈန္း၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္း၊ က်န္းမာေရး အသံုးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနၿပီး သာမာန္အားျဖင့္ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ နားလည္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ တကယ္တန္း က်န္းမာေရးအာမခံကို အသံုးခ်ဖို႔ လိုလာၿပီဆိုေတာ့မွ အဆင္မေျပတာေတြ ျဖစ္ျဖစ္လာတတ္လို႔ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းေတြထဲက မသိမျဖစ္ သိသင့္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြကို ေနာက္ဘေလာက္ပို႔စ္မွာ ဆက္ၿပီး တင္ျပပါမယ္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update