29‏/6‏/2011

ကင္ဆာေရာဂါ မျဖစ္ရေအာင္ ေနထုိင္ရမည့္ နည္းလမ္းမ်ား

သင့္မွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့အမူအက်င့္ေတြရွိေနရင္
ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့အခ်က္ေတြထဲမွာ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဘ၀ေနထုိင္မႈနဲ႔
ဆက္စပ္ေနၿပီး ေရွာင္ရွားလုိ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့အစာ
စားတာ၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာနဲ႔ ေဆးလိပ္ေရွာင္တာေတြဟာ ေရာဂါကုိ
ခုခံႏုိင္တဲ့ ပထမေျခလွမ္းေတြပါ။ ဒါ့အျပင္ မၾကာခင္က
ျပဳလုပ္တဲ့ေလ့လာမႈအသစ္ေတြအရ သင့္ရဲ႕ဘ၀ေန႔စဥ္အစိတ္အပုိင္းမွ
အံ့ၾသဖြယ္ရာနည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ေအာင္ပါနည္းလမ္းေတြကုိ
အသုံးျပဳၾကည့္ပါ။
(၁) ေရဘုံဘုိင္ေခါင္းမွရတဲ့ ေရကုိစစ္ၿပီး အသုံးျပဳပါ
ဒီလုိအသုံးျပဳတာေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ Carcinogen
နဲ႔ေဟာ္မုန္းကုိအေႏွာင့္အယွက္ေပးတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔
ထိေတြ႕မႈနည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ ေရသန္႔စင္စက္ကုိအသုံးျပဳၿပီးဘုံဘုိင္မွ
ေရကုိအသုံးျပဳတာဟာ ေရသန္႔ဘူးေတြေလာက္ အရည္အေသြးမေကာင္းေပမယ့္
အႏၲရာယ္ပုိကင္းပါတယ္။ ဓာတုပစၥည္းနဲ႔ ထိေတြ႕မႈနည္းေအာင္
ပလက္စတစ္ဘူူးေတြနဲ႔ ေရထည့္ေသာက္မယ့္အစား စတီး ဒါမွမဟုတ္
ဖန္ဘူးေတြအသုံးျပဳပါ။
(၂) ဓာတ္ဆီတုိင္ကီမွာ ဆီျပည့္ေနရင္ ဆီထည့္တာကုိ ရပ္လုိက္ပါ
ဆီဆုိင္မွာ ဓာတ္ဆီ ဒါမွမဟုတ္ gas ျပည့္ေနစဥ္
သင္၀ယ္ထားတဲ့ဆီအမွတ္မေရာက္ေသးဘဲ ဆီတုိင္ကီျပည့္သြားရင္
ဆက္မျပည့္ပဲရပ္လုိက္ပါ။ ဆီေတြလွ်ံၾကလာတာေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့
အဆိပ္ပစၥည္းေတြ ေလထဲပ်ံ႕ႏွံ႔သြားႏုိင္ကာ သင့္အေရျပား
ဒါမွမဟုတ္အဆုတ္ထဲေရာက္သြားႏုိင္လုိ႔ပါ။
(၃) အသားေတြကုိ မကင္ခင္ႏွပ္ထားပါ
အသား၊ ငါးေတြကုိ မီးေသြးနဲ႔ကင္စားရင္ အသားကင္ေပၚက မီးခုိးမႈိင္းေတြမွာ
ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ Heterocy-clic amines HCAS ေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အသားငါးေတြမကင္ခင္မွာ အနည္းဆုံး တစ္နာရီခန္႔ႀကိဳတင္ၿပီး
မဆလာနဲ႔ႏွပ္ထားပါ။ မဆလာမွာပါ၀င္တဲ့ ဓာတ္တုိးဆန္႔က်င္ပစၥည္းေတြဟာ HCAS ကုိ
၈၇ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္တယ္လုိ႔ Karsas တကၠသုိလ္မွ ေလ့လာသူေတြက
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
(၄) ေန႔တုိင္းေကာ္ဖီေသာက္ပါ
ေန႔စဥ္ေကာ္ဖီကုိ ငါးခြက္ ဒါမွမဟုတ္ ဒါထက္ပုိ ေသာက္သူေတြဟာ
ေကာ္ဖီအနည္းဆုံးေသာက္သူေတြ ထက္ဦးေႏွာက္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ ၄၀
ရာခုိင္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းတယ္ လုိ႔ အဂၤလန္မွ၂၀၁၀ အတြင္း ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။
ေန႔စဥ္ ေကာ္ဖီငါးခြက္ေသာက္တာဟာ ခံတြင္းနဲ႔ လည္မ်ဳိကင္ဆာ လည္းျဖစ္ႏုိင္ေျခ
ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ လက္ဖက္ရည္ဟာ
ေကာ္ဖီေလာက္ကာကြယ္ႏုိင္စြမ္းမရွိဘူးလုိ႔လည္း သုေတသီေတြက ေျပာၾကပါတယ္။
(၅) ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ
ေရနဲ႔ အျခားအရည္ေတြကို မ်ားမ်ားေသာက္တာေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့
အဆိပ္ေတြ ဆီးအတြင္းမွာ Dilute ျဖစ္သြားၿပီး ဆီးအိမ္မွ ျမန္ျမန္ထြက္
သြားေစတာေၾကာင့္ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ ျဖစ္ ႏုိင္ေျခနည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္
ေရရွစ္ခြက္အနည္းဆုံးေသာက္ပါ။
(၆) အစိမ္းေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ မ်ားမ်ားစားပါ
ဟင္းသီးဟင္းရြက္ကုိ အစိမ္းေရာင္ျဖစ္ေစတဲ့ ကလုိ႐ုိဖီးမွာ
မဂၢနီစီယမ္မ်ားစြာပါ၀င္တာေၾကာင့္
အမ်ဳိးသမီးေတြမွာအူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခေလ်ာ့နည္းႏုိင္ပါတယ္။
အစိမ္းရင့္ေရာင္အရြက္ ေတြကုိ မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ ခ်က္ၿပီးသား
ဟင္းႏုနယ္ခြက္တစ္၀က္စာမွာ မဂၢနီစီယမ္ ၇၅မီလီဂရမ္ပါ၀င္ပါတယ္။
ေန႔စဥ္လုိအပ္ခ်က္ပမာဏရဲ႕ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းပါ။
(၇) အခြံမာသီးစားပါ
အခြံမာသီးမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဆီလီနီယမ္ေတြဟာ
ဆီးအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခကုိေလ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါ တယ္လုိ႔ Dartmouth
ေဆးတကၠသိုလ္မွ သုေတသီေတြက ဆုိပါတယ္။ အျခားေလ့လာမႈ အရလည္း ေသြးတြင္း
ဆီလီနီယမ္ပါ၀င္မႈမ်ား သူေတြဟာ အဆုတ္နဲ႔ အူမႀကီးကင္ဆာေၾကာင္႕
ေသဆုံးႏႈန္းက်ဆင္းသြားတယ္လုိ႔ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆီလီနီယမ္ဟာ Cell ေတြကုိ
ဓာတ္တုိးပစၥည္းမွ ကာကြယ္ေပးႏုိင္႐ုံမက ခုခံအားလည္း
ေကာင္းမြန္ေစကာကင္ဆာအက်ိတ္ေတြကုိ အာဟာရ ေပးမယ့္
ေသြးေၾကာေတြမေပၚေပါက္ေအာင္လည္း ဖိႏွိပ္ေပးပါတယ္။
(၈) သားျမတ္ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ
လမ္းျမန္ျမန္ေလွ်ာက္တာလုိမ်ဳိးအသင့္အတင့္ေလ့က်င့္ခန္းကုိ တစ္ပတ္မွာ
ႏွစ္နာရီလုပ္တာေၾကာင့္ သားျမတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ ၁၈ ရာခုိင္ႏႈန္း
ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းပုံမွန္ လုပ္တာေၾကာင့္
ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အီစထ႐ုိဂ်င္ကိုထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ အဆီေတြ
ေလာင္ကၽြမ္းေစတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခေလ်ာ့သြားတာပါ။
(၉) အ၀တ္ကုိ အေျခာက္မေလွ်ာ္ပါနဲ႔
အေျခာက္ေလ်ာ္သန္႔စင္ရည္မွာ ပါ၀င္တဲ့ perchloroethylene ဓာတုပစၥည္းဟာ
အသည္းနဲ႔ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာနဲ႔ ေသြးကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တယ္လုိ႔၂၀၁၀
ျပည့္ႏွစ္ေစာေစာပုိင္းက Na-tional Academies Of Science ကသုေတသီေတြ
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆပ္ျပာရည္အေပ်ာ့စားနဲ႔ အ၀တ္ေလွ်ာ္ၿပီးေလထဲမွာ
အေျခာက္ခံပါ။ အစြန္းအထင္းရွိေနရင္လည္း ရွာလကာရည္နဲ႔ဖ်က္ပါ။
(၁၀) လက္ကုိင္ဖုန္း (Cell Phone) ေၾကာင့္ အႏၲရာယ္မရွိေအာင္
လက္ကုိင္ဖုန္းကုိ စကားတုိတုိေျပာဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ Message ပုိ႔ဖုိ႔သာ
အသုံးျပဳပါ။ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း နားက်ပ္တပ္ဆင္ၿပီးေျပာပါ။ ေလ့လာမႈေတြအရ
လက္ကုိင္ဖုန္း အသုံးျပဳသူေတြ ဟာ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားတယ္ လုိ႔
ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
(၁၁) ေနေလာင္ဒဏ္ကုိအေရာင္နဲ႔ ကာကြယ္ပါ
သင္အိမ္ျပင္ကုိထြက္ရင္ အေရာင္ ေရြးၿပီး ၀တ္ဆင္တာဟာ အေရျပားကင္ဆာကုိ
ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္လုိ႔ စပိန္မွသိပၸံပညာရွင္ေတြက ဆုိပါတယ္။ အျပာေရာင္နဲ႔
အနီေရာင္အ၀တ္ ေတြဟာ အ၀ါေရာင္နဲ႔ အျဖဴေရာင္အ၀တ္ေတြထက္ ေနေရာင္ျခည္ရဲ႕ UV
rays ဒဏ္ သိသိသာသာပုိမုိကာကြယ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ သုေတသီေတြ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဦးထုပ္ေဆာင္းဖုိ႔လည္း မေမ့ပါနဲ႔။ မွဲ႕ကင္ဆာဟာ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔
တုိက္႐ုိက္ထိေတြ႕တဲ့ေနရာမွာ ပုိျဖစ္ႏုိင္လုိ႔ပါ။ ဦးေခါင္း
ဒါမွမဟုတ္လည္ပင္းမွာ မွဲ႕ကင္ဆာရွိသူေတြဟာ အျခားေနရာမွာရွိသူေတြထက္
ေသဆုံးႏႈန္းႏွစ္ဆပုိမ်ားတယ္လုိ႔ North Caro-lina တကၠသိုလ္က သုေတသီေတြ
ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
(၁၂) သန္႔ရွင္းတဲ့အစာစားပါ
ပဋိဇီ၀ေဆးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးအသုံးမျပဳတဲ့ အသားေတြသာ ၀ယ္စားပါလုိ႔
ကင္ဆာအသင္းဥကၠ႒က ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပုိးသတ္ေဆး အသုံးမျပဳထားတဲ့
ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔အသီးအႏွံေတြ အသုံးျပပါ ဒါမွမဟုတ္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေပၚ
ပုိးသတ္ေဆး အၾကြင္းအက်န္ေတြ ကုန္စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာၿပီးမွ အသုံးျပပါ။
မုန္ညႇင္း၊ စေတာ္ဘယ္ရီ၊ ပန္းသီး၊ မက္မြန္သီးနဲ႔ Blueberries ေတြမွာ
ပုိးသတ္ေဆး အမ်ားဆုံးဖ်န္းထားတတ္ပါတယ္။ ပုိးသတ္ေဆးမွာ
ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ ပစၥည္းအမ်ဳိးေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ပါ၀င္တာမုိ႔
ထိေတြ႕မႈအနည္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။
(၁၃) သင့္သားျမတ္သိပ္သည္းဆကုိ ေမးျမန္းပါ
သင္သားျမတ္ကုိ Mammogram ႐ုိက္ၾကည့္ရင္ သားျမတ္သိပ္သည္းဆ
ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲဆုိတာကုိ ေမးၾကည့္ပါ။ သားျမတ္သိပ္သည္းဆ ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္း
ဒါမွမဟုတ္ ဒါထက္မ်ားသူေတြဟာသိပ္သည္းဆနည္းသူေတြထက္ ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ
ေလးဆမွ ငါးဆခန္႔ပုိမ်ားပါတယ္။ သားျမတ္သိပ္သည္းဆမ်ားတာဟာ
အီစထ႐ုိဂ်င္အဆင့္ေတြ မ်ားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တာမုိ႔ ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ဖုိ႔
အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွ အဆီ Cell ေတြ က်ဳံ႕သြားတာေၾကာင့္
ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္တဲ့ Cell ေတြ နည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။
(၁၄)ကင္ဆာတြန္းလွန္ႏုိင္တဲ့အစြမ္း ပုိမုိရရွိေအာင္
သင္ဟာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ သစ္သီး၀လံအမ်ဳိးစုံကုိ
မ်ားမ်ားစားမယ္ဆုိရင္က်န္းမာေရးအတြက္ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားစြာရရွိမွာပါ။
မွန္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ သစ္သီးနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကုိ
လက္တစ္ဆုပ္စာစား႐ုံနဲ႔ ကင္ဆာကုိ တြန္းလွန္ႏုိင္တဲ့
အာဟာရဓာတ္ေတြရရွိေစႏုိင္တယ္ဆုိတာ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ေလ့လာ စမ္းသပ္မႈ
ေတြအရ သိရပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါကုိ အေကာင္းဆုံးတြန္းလွန္ႏုိင္တဲ့အာဟာရဓာတ္နဲ႔
အစားအစာေတြကုိေရြးခ်ယ္ႏုိင္ဖုိ႔ ေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။
ေဒါက္တာခင္မုိးမုိး

17‏/6‏/2011

AIDS အေၾကင္းပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာၾကမယ္

ယေန႕ကမၻာေပၚမွာ ကုရာနတိႅေဆးမရွိေသးတဲ့ ေရာဂါဆိုးၾကီးကေတာ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ( AIDS ) ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ႏိုင္ငံအသီးသီး ၊ လူတန္းစားအလႊာအသီးသီး ၾကားမွာ အရွိန္အဟုန္နဲ႕ ဒုကၡေပးေနပါတယ္ ။ လူၾကီး ၊ လူငယ္ ၊ က်ား ၊ မ မေရြး ခံစားရႏိုင္တဲ့ ေရာဂါလဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
 AIDS ေၾကာင့္က်ရတဲ့မ်က္ရည္ေတြ ၊ ငိုေၾကြးသံေတြဟာ ကမၻာတ၀န္းလံုး ရိုက္ခတ္ေနပါၿပီ ။အခ်ိန္မတန္ဘဲ ေၾကြလြင့္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာလည္း ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရပါၿပီ ။ 1995ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလ့လာခ်က္မ်ားအရ အရြယ္ေရာက္သူေပါင္း ၁၉ မီလီယန္ ႏွင့္ ကေလးငယ္ေပါင္း ၂ မီလီယန္ဟာ ေရာဂါကူးစက္ခံေနရပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီးလည္း အသက္ေတြကို ေခြၽဖ်က္ဖို႕ အသင့္ရွိေနဆဲပါ ။ ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းလူတိုင္း က်န္းမာေရး အသိရွိစြာ
ၿဖင့္ ဒီေရာဂါဆိုးၾကီးကို ကာကြယ္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကုသဖို႕ေဆးမရွိေသာေရာဂါၿဖစ္သၿဖင့္ ၾကိုတင္ကာကြယ္ၿခင္းၿဖင့္သာ တြန္းလွန္ႏိုင္မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါႏွင့္ပက္သက္ေသာ က်န္းမာေရးအသိလူတိုင္းမွာ ရွိရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ( AIDS )ဆိုတာ ဘာလဲ
ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ( AIDS ) ကို Acquired Immuno Deficiency Syndrome လို႕ေခၚပါတယ္ ။ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာရွိတဲ့ ကိုယ္ခံအား
( Immune ) က်ဆင္းမႈေၾကာင့္ ၀င္ေရာက္လာေသာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို စုစည္းထားေသာ ေရာဂါလကၡဏာစု ( Syndrome ) လို႕ မွတ္သားႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီလိုေရာဂါလကၡဏာစုကိုၿဖစ္ေစတာကေတာ့ ( HIV ) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။


( HIV virus )
HIV ဆိုတာ Human Immunodeficiency Virus ( Retro virus ) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ HIV နဲ႕ AIDS ကြဲၿပားစြာ မသိတာမ်ိဳးကိုလည္းေတြ႕ရပါတယ္ ။ HIV ဆိုတဲ့ ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ AIDS ၿဖစ္တယ္လို႕ အလြယ္တကူမွတ္သားႏိုင္ပါ
တယ္ ။

ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါသမိုင္းေၾကာင္း
ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါကူးစက္ၿခင္းကို စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တာကေတာ့ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၅ ရက္ေန႕မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေရးစင္တာ ( Centers for Disease Control and prevention - CDC ) က စတင္ သတိၿပဳမိခဲ့ပါတယ္ ။
ေလာ့စ္အိန္ဂ်ယ္လိ ( Los Angeles) ၿမိဳ႕ မွာရွိတဲ့ လိင္တူဆက္ဆံသူ ( homosexual ) အမ်ိဳးသား ၅ ေယာက္တြင္ ႏူမိုစစ္စတစ္ နမိုးနီးယား (Pneumocystis Pneumonia) ေရာဂါ ၿဖစ္ပြါးမႈေပၚမွာမူတည္ၿပီး သတိၿပဳမိခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ GRID ( Gay Related Immune Deficiency ) လို႕အစပိုင္းမွာအမည္ေပးခဲ့ပါတယ္ ။ မၾကာခင္မွာပဲ ေရာဂါခံစားရသူေတြရဲ႕ တစ္၀က္ေလာက္ဟာ လိင္တူဆက္ဆံသူေတြမဟုတ္ဘူးဆိုတာသိလာပါတယ္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ AIDS လို႕အမည္ေၿပာင္းလဲဖို႕ ( CDC ) က အဆိုၿပဳခဲ့ပါတယ္ ။

၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ ၿပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ Luc Montagnier ဦးေဆာင္တဲ့သိပၸံ ပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႕ က AIDS ေရာဂါၿဖစ္ပြါးေစတဲ့ virus ပိုးကို စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ပါ
တယ္ ။ Lymphadenopathy-associated Virus ( LAV ) လို႕ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္ ။ တစ္ႏွစ္ၾကာေသာအခါ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ Robert Gallo ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕ က (Human T lymphotropic Virus type 3 ) လို႕အမည္ေၿပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ( HIV ) လို႕ အမည္အတည္တက်သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္ ။

HIV ဟာ အမ်ိဳးအစားအားၿဖင့္ HIV-1 ႏွင့္ HIV2 ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားရွီပါတယ္ ။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြဟာ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအတြင္း ေတာင္ကင္မရြန္းမွာရွိတဲ့ ခ်င္ပန္ဇီေမ်ာက္မ်ားမွ လူေတြဆီကို ကူးစက္လာတယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္ ။ HIV-1 ပိုးဟာ ပိုၿပင္းထန္ၿပီး အခုသိေနတဲ့ AIDS ေရာဂါကိုအဓိကၿဖစ္ေစ
တဲ့ ပိုးၿဖစ္ပါတယ္ ။

HIV ပိုးရွိေသာေနရာမ်ား
HIV ပိုးဟာ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာရွိတဲ့
၁) ေသြး
၂) မ်က္ရည္
၃) တံေတြး
၄) ႏို႕ရည္
၅) သုတ္ရည္
၆) မအဂၤါမွထြက္ေသာအရည္
မ်ားတြင္ရွိေနတတ္ပါတယ္ ။ သို႕ေသာ္ ေသြးႏွင့္ ေသြးထြက္ပစၥည္းမ်ား ၊ လိင္အဂၤါမွ ထြက္ေသာအရည္မ်ားမွတဆင့္သာ ကူးစက္ပါတယ္ ။

ကူးစက္မႈ နည္းလမ္းမ်ား
၁) လိင္မွတဆင့္ကူးဆက္ၿခင္း
ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါ အဓိက ကူးစက္ေသာနည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကာကြယ္မႈအရွိဘဲလိင္ဆက္ဆံၿခင္းၿဖင့္( unprotected sexual relation ) ေရာဂါခံစားသူမွတစ္ဆင့္ အၿခားတစ္ေယာက္ဆီကို ကူးစက္ပါတယ္ ။

၂) ေသြး ႏွင့္ ေသြးထြက္ပစၥည္းမ်ားမွတဆင့္ ကူးစက္ၿခင္း
ေအာက္ပါအေၿခအေနမ်ားမွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္ -
- ေရာပါပိုးပါေသာေသြးသြင္းၿခင္း ။
- မူးယစ္ေဆးသံုးဆြဲသူမ်ား ။
- ေဆးထုိးအပ္မ်ားမွတဆင့္ကူးစက္ၿခင္း ။
- ေဆးရုံ ၊ ေဆးခန္းမ်ားတြင္ ဆရာ၀န္မ်ား ၊ သူနာၿပဳမ်ား ၊ ဓါတ္ခြဲခန္းမ်ားတြင္ မေတာ္တဆ ေရာဂါပိုးပါေသာ ေသြးမ်ား ၊ ေဆးထိုးအပ္မ်ားၿဖင့္
ထိခုိက္မိၿခင္း ။
- နားေဖာက္ၿခင္း ၊ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးၿခင္း ၊ ႏွင့္ ေရာဂါပိုးပါေသာ ပစၥည္းမ်ားမွ တဆင့္ ကူးစက္ၿခင္း ။

၃) မိခင္မွ ရင္ေသြးသို႕ ကူးစက္ၿခင္း ( Mother to child transmission -MTCT )
ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ကာလႏွင့္ မီးဖြားစဥ္ကာလမ်ားအတြင္း မိခင္မွ ရင္ေသြးငယ္သို႕ ကူးစက္တတ္ပါတယ္ ။မိခင္ႏို႕ရည္မွတဆင့္လည္းကူးစက္တတ
္ပါတယ္ ။

မကူးစက္ႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမ်ား
ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားၿဖင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။
၁) ဆီး ၊ ၀မ္း ၊ ေခြၽး ႏွင့္ တံေတြးမ်ားတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးပါ၀င္မႈမွာ နည္းပါးေသာေၾကာင့္ ၎တို႕မွတဆင့္ ကူးစက္မႈကိုမေတြ႕ရပါ ။
၂) ၿခင္ ၊ ၾကမ္းပိုးမ်ား ကိုက္ၿခင္းမွ တဆင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။
၃) ေရာဂါပိုးရွိသူႏွင့္ အတူတူအိပ္ၿခင္း ၊ အတူတူစားၿခင္း ၊ အတူတူေရကူးၿခင္း ၊ မ်က္ႏွာသုတ္ပ၀ါအစရွိသည္တို႕ကို အတူသံုးၿခင္း ၊ ထိေတြ႕ကိုင္တြယ
္ၿခင္း တို႕ၿဖင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။
၄) တယ္လီဖုန္းမ်ား ၊ အိမ္သာမ်ား ၊ တံခါးလက္ကိုင္မ်ားကို အတူတကြအသံုးၿပဳၿခင္းၿဖင့္လည္း မကူးစက္ႏိုင္ပါ ။

AIDS ႏွင့္ ခုခံအားစနစ္ ( Immune System)
ကြၽန္ေတာ္တို႕ေတြဟာ ေန႕စဥ္ ေရာဂါေပါင္းဆံုနဲ႕ ထိေတြ႕ေနေပမယ့္ အလြယ္တကူ ေရာဂါမခံစားရတတ္ပါဘူး ။ အဲဒါဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ခႏၶာ
ကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ေၾကာင့္ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ခုခံအားစနစ္မွာ အေရးအၾကီးဆံုးက CD4+ T ဆဲလ္ေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီဆဲလ္ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲကို၀င္လာတဲ့ ေရာဂါပိုးေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးပါတယ္ ။ က်န္းမာေနတဲ့ သာမန္လူတစ္ေယာက္မွာ CD4+ Tဆဲလ္ဟာ 1,000 ႏွင့္အထက္ရွိပါတယ္ ။ HIV ပိုးဟာ ကိုယ္ခႏၶာထဲ၀င္ေရာက္သြားၿပီဆိုရင္ CD4+T ဆဲလ္ေတြကို အဓိက တုိက္ဖ်က္ပါတယ္ ။ အဲဒီလို CD4+ T
ဆဲလ္ေတြ ပ်က္ဆီးသြားတာနဲ႕ အမွ် ကိုယ္ခံအားစနစ္မွလဲ အင္အားနည္းသြားပါတယ္ ။ ကိုယ္ခံအားစနစ္အားနည္းသြားတာနဲ႕ သာမန္အေၿခအေနမွာ ခုခံႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားကိုပင္ မခုခံႏိုင္ေတာ့ေပ ။ ထိုအခါ အၿခားေရာဂါပိုးမ်ားပါ ခႏၶာကိုယ္ထဲ၀င္ေရာက္လာၿပီး ေရာဂါေပါင္းစံုကို တစ္စုတစ္ေ၀းတည္းခံစားရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာစု (Syndrome ) လို႕ အမည္ေပးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို စတင္ခံစားရမလဲ
CD4+T ဆဲလ္အေရအတြက္ဟာ 200 ေအာက္ေရာက္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို စတင္ခံစားရပါတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေရာဂါလကၡဏာၿပဖို႕ ၉ ႏွစ္မွ ၁၀ ႏွစ္ထိၾကာတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီလိုကာလၾကာရွည္စြာ လကၡဏာမၿပဘဲေနတဲ့ကာလကို Window
period လို႕ေခၚပါတယ္ ။

ခုခံအားက်ေသာအခါ ၀င္ေရာက္လာတတ္ေသာ ဆင့္ပြါးေရာဂါမ်ား ( opportunistic infections )
၁) တီဘီေရာဂါ ( tuberculosis )
၂) ဆစ္ဖလစ္ ( syphilis )
၃) မိႈေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာေရာဂါမ်ား (eg . candidiasis )
၄) ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ( eg. Kaposi's sarcoma )
၅) နမိုးနီယား ( Pneumonia )
၆) အသည္းေရာင္ေရာဂါ ( Hepatitis )
ရ) ေရယုန္ ( Herpes simplex and zoster )
၈) ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ( Malaria )
ဒါေတြကေတာ့ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါအနည္းငယ္ပါ ။ အၿခားေရာဂါေတြအမ်ားၾကီးရွိပါေသးတယ္ ။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
HIV ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရသူမ်ားရဲ႕ ၅၀-၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေရာဂါပိုး၀င္ေရာက္ၿပီး ရက္ပိုင္း ( သို႕ ) ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေရာဂါရဲ႕ တိုက္ခိုက္ၿခင္းကို စတင္ခံစားလာရပါတယ္။ အစပိုင္းမွာ တုပ္ေကြးေရာဂါကဲ့သို႕ လကၡဏာမ်ားကိုခံစား ရၿပီး ၂ ပါတ္ခန္႕ၾကာရွည္တတ္ပါတယ္ ။ ထိုသို႕အေစာပိုင္းခံစားရမႈကို မူလအဆင့္ ေရာဂါ (primary or acute HIV infection) လို႕ေခၚပါတယ္။ဒီအဆင့္မွာ ကူးစက္ခံေ၀ဒနာရွင္မွတဆင့္ အၿခားတစ္ေယာက္ဆီကို ကူးစက္ဖို႕အတြက္ အေကာင္းဆံုးအေၿခအေနပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ခံစားရတတ္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
၁) အဖ်ားတက္ၿခင္း ။
၂) အဆစ္မ်ားႏွင့္ ၾကြက္သားမ်ား နာၾကင္ၿခင္း ။
၃) လင့္အက်ိတ္မ်ား(lymph nodes)ေယာင္ရမ္းၿခင္း ။ အထူးသၿဖင့္ လည္ပင္းအက်ိတ္မ်ားေယာင္တတ္ပါတယ္ ။ နာက်င္မႈမရွိပါ ။

ဒီလကၡဏာေတြဟာ ၂ ပါတ္ေလာက္ၾကာရွည္တတ္ပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေ၀ဒနာရွင္ေတြဟာ မိမိတို႕မွာ ေရာဂါ၀င္ေရာက္ကူးစက္ခံေနရတယ္ဆိုတာကိုေတာင္ မသိၾကပါဘူး ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာမၿပဘဲ ကာလၾကာရွည္စြာ ရွိေနတတ္ပါတယ္ ။
 ၉ -၁၀ ႏွစ္ေလာက္ထိေတာင္ၾကာတတ္ပါတယ္ ။ ဒီကာလကို ဟာကြက္ ( Window Period ) လို႕ေခၚပါတယ္ ။

အဓိကလကၡဏာမ်ား
၁) ၾကာရွည္စြာ အဖ်ားတက္ၿခင္း ။
၂)ကိုယ္အေလးခ်ိန္လြန္စြာက်ဆင္းၿခင္း။ တစ္လအတြင္း ရွိရင္းကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္ထိကို က်ဆင္းသြားတတ္ပါတယ္ ။
၃) ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာၿခင္း ။
၄) အၿခား လကၡဏာမ်ား
- အေရၿပားႏွင့္ အစာလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ အနာမ်ားၿဖစ္ၿခင္း ။
- အေရၿပားတြင္ အနီစက္မ်ားထြက္လာၿခင္း ။
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း ။
- ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္း ။
- ေရယုန္မ်ားထြက္လာၿခင္း ။
- လိင္အဂၤါမ်ားတြင္ အနာမ်ားၿဖစ္ၿခင္း ။
- အသည္းေရာင္ၿခင္း ။
- ေဘလံုးၾကီးၿခင္း ။
- ပန္ကရိယ ( Pancreas ) ေရာင္ၿခင္း ။
- ဦးေဏွာက္အေၿမွးပါးေရာင္ၿခင္း ။
- ကင္ဆာေရာဂါမ်ား - ကာပိုးစီးစာကိုးမား ( Kaposi's sarcoma )
- အၿခား ဆင့္ပြါးေရာဂါမ်ား ( Oppotunistic Infection ) ၏ လကၡဏာမ်ား ။

ကာကြယ္မႈနည္းလမ္းမ်ား
ဒီေရာဂါဟာ လိင္ဆက္ဆံၿခင္းႏွင့္ ေသြးမွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာေၾကာင့္ ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားကို သတိၿပဳၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
၁) အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။ ( condom ) အသံုးၿပဳပါ ။
၂) အေပ်ာ္အပါးလိုက္စားၿခင္းကို ေရွာင္ရွားၿခင္း ။ ( avoid having sex with CSW - commercial sex workers )
Free Image Hosting at allyoucanupload.com
၃) သြားပြတ္တံ ၊ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဓါးမ်ားကို အတူတကြ လက္ဆင့္ကမ္း အသံုးၿပဳၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။
၄) ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။ နားေဖာက္ရာတြင္ တစ္ခါသံုးအပ္မ်ားကို အသံုးၿပဳၿခင္း ။
၅)တစ္ခါသံုးေဆးထိုးအပ္မ်ားကိုအသံုးၿပဳၿခင္း ။
၆)ေသြးမသြင္းမီHIV ပိုးစစ္ေဆးၿခင္း ။
၇) ခြဲစိတ္ခန္းသံုး ကရိယာမ်ားကို စနစ္တက် ပိုးသတ္ၿခင္း ။
၈) မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း ။

ကုသၿခင္း
AIDS ေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ကုသႏိုင္ေသာ ေဆးမရွိေသးပါ ။ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ အသံုးၿပဳေနေသာ ေဆးမ်ားစြာရွိေသာ္လည္း
ထိုေဆးမ်ားမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေပါက္ဖြားမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးၿခင္း ၊ ကိုယ္ခံအားကို ၿမင့္မားေအာင္ၿမွင့္တင္ေပးၿခင္း ၊ ဆင့္ပြါးေရာဂါမ်ားကို တားဆီးေပးၿခင္းမ်ားကိုသာ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မို႕လို႕ ကာကြယ္ၿခင္းဟာ ကုသၿခင္းထက္ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့နည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္။

ရင္ေသြးငယ္မ်ားႏွင့္ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ
ယေန႕ ကမၻာေပၚမွာ ႏွစ္စဥ္ကေလးငယ္ေပါင္း ၃၈၀ ၀၀၀ ဟာ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးေနရပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ၊ မီးဖြားစဥ္ႏွင့္ ႏို႕ဆို႕ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္မွတဆင့္ ေရာဂါကူးစက္ခံရပါတယ္ ။ ကာကြယ္ကုသမႈမ်ားမလုပ္လွ်င္ သကၠရာဇ္ ၂၀၁၀ တြင္ ကေလးငယ္ေပါင္း တစ္သန္းေက်ာ္ဟာ ဒီေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးလိမ့္မယ္လို႕ ခန္႕မွန္းၾကပါတယ္ ။

မိခင္မွ ရင္ေသြးသုိ႕ေရာဂါကူးစက္ ႏိုင္ပါသလား
ကာကြယ္လို႕ရပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္မွ ရင္ေသြးသုိ႕ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ၊ ေမြးဖြားစဥ္နဲ႕ ႏို႕တုိက္ေကြၽးၿခင္းမ်ားမွတဆင့္ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မိခင္တြင္ ေရာဂါပိုးရွိပါက HIV ဗိုင္းရပ္စ္ကို ကာကြယ္ေသာ ေဆး၀ါးမ်ားသံုးစြဲၿခင္း ၊ ရင္ေသြးငယ္မ်ားကို မိခင္ႏို႕မတိုက္ဘဲ ႏို႕မႈန္႕ ( formula ) တိုက္ၿခင္း ၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ထိုသို႕ေဆာင္ရြက္ၿခင္းကို မိခင္မွ ကေလးသို႕ ကူးစက္မႈကာကြယ္ၿခင္း ( prevention of mother-to-child transmission - PMTCT) လို႕ေခၚပါတယ္ ။ထိုသို႕မကာကြယ္ပါက ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္မွ ေမြးေသာ ကေလး ၃ ေယာက္တြင္ ၁ ေယာက္မွာ ေရာဂါခံစားရမွာၿဖစ္ပါတယ္

ဘယ္ေလာက္ထိေရာက္စြာကာကြယ္ႏိုင္လဲ
ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးရွိေသာ မိခင္တိုင္း PMTCT ကို ေဆာင္ရြက္ၾကသၿဖင့္ မိခင္မွ ကေလးသို႕ ကူးစက္မႈ ႏႈန္းမွာ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေအာက္ကို ေရာက္ရွိလာပါတယ္ ။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားမွာေတာ့ ဒီကာကြယ္ၿခင္းကုိ က်ယ္ၿပန္႕စြာ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေသးတဲ့အတြက္ ေရာဂါကူးစက္မႈ ႏႈန္းမွာ ဆက္လက္ၿမင့္မားေနဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ကမၻာ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါေန႕ ( World AIDS Day )
ႏွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႕ကို ကမၻာ့ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါေန႕ အၿဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကစတင္ၿပီး အရွိန္အဟုန္ၿမွင့္ၿပီးေဆာင္ရြက္လာပါတယ္ ။ ၂၀၀၇ အတြက္ Theme ကေတာ့ Stop AIDS, Keep The Promise-Leadership ၿဖစ္ပါတယ္ ။

အနီေရာင္ ဖဲၿပားေလး ( Red Ribbon )
Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
AIDS ေရာဂါကာကြယ္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားအတြက္ အမွတ္အသားအၿဖစ္ ဒီအနီေရာင္ဖဲၿပားေလးကို သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္ ။

အေရွ႕ ေတာင္အာရွ မွ ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ
WHO ရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္အရ အေရွ႕ေတာင္အာရွဟာ ကမၻာေပၚမွာ ဒုတိယအမ်ားဆံုး HIV ပိုးေတြ႕ရွိရတဲ့ ေဒသၿဖစ္ပါတယ္ ။အဓီက အၿဖစ္အမ်ားဆံုးႏုိင္ငံေတြကေတာ့ အိႏၵိယ ၊ အင္ဒိုနီးရွား ၊ ၿမန္မာ ၊ နီေပါ ၊ ထိုင္း ႏိုင္ငံ တို႕ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ ပထမဆံုးေရာဂါပိုးစတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တာကေတာ့ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္က ထိုင္းႏိုင္ငံမွာစတင္ေတြ႕ခဲ့တာၿဖစ္ပါတယ္ ။

By အခ်စ္နတ္ဆိုး (xmyanmarx)

8‏/4‏/2011

အိမ္အတြက္ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ

Percent Daily Value

ပ်ဳိေမတို႔ အိမ္အတြက္ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ super market ေတြထဲက စားစရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ့ အာဟာရရဲ့ ပမာဏကိုျဖစ္ေစ၊ percent Daily value ကို ျဖစ္ေစ ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ percent Daily value ဆိုတာကေတာ့ လူတေယာက္တေန႔တာမွာ စားသံုးသင့္တဲ့ စံျပပမာဏရဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ဆိုလိုထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အစားအစာ တစ္ခုမွာ ဗိုက္တာမင္စီ percent Daily value (%DV) ၂၀ % ပါ၀င္တယ္လို႔ ေရးထားတဲ့အခါ အဲဒီ အစား အစာကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ပမာဏ စားသံုးတဲ့အခါ တစ္ေန႔တာ လိုအပ္တဲ့ ဗိုက္တာမင္စီပမာဏရဲ့ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ရရွိမွာျဖစ္ျပီး က်န္တဲ့ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို အျခားေသာ အစားအစာမ်ားစားသံုးျခင္းျဖင့္ ျဖည့္ဆည္းယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ percent Daily value ကို အသက္ ၁၈ နွစ္ျပည့္ျပီးတဲ့ သူမ်ားအတြက္ တစ္ေန႔တာ လုိအပ္ခ်က္ ကယ္လိုရီ ၂၀၀၀ အားျဖင့္ တြက္ခ်က္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။




တစ္ေန႔တာမွာ စားသံုးသင့္တဲ့ အာဟာရနဲ့ အဲဒါေတြရဲ့ ပမာဏကို သိခ်င္လွ်င္ေတာ့ ေအာက္ပါ ဇယားမွာ တေစ့တေစာင္း ၾကည့္နိုင္ပါတယ္။


အဆီဓာတ္ နဲ႔အငန္ဓာတ္ဟာ သင့္က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္နိုင္တာမို႔ အဲဒါေတြရဲ့ %DV နည္းတဲ့ အစားအစာကိုေရြးခ်ယ္သင့္သလို ဗိုက္တာမင္ နဲ႔ အမွ်င္ဓာတ္ %DV မ်ားမ်ားပါတဲ့ အစားအစာေတြကိုလည္း ေရြးခ်ယ္သင့္တဲ့အေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ဆိုထားပါတယ္။ အစားအေသာက္အမ်ဳိးမ်ဳိးရဲ့ Percent Daily value နႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ပ်ဳိေမတို႔ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ ကို ဘယ္လိုအစားအစာေတြမွာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အာဟာရ ဓါတ္ ပိုမိုပါ၀င္တယ္ဆိုတာ အလြယ္တကူသိနို္င္မွာျဖစ္လို႔ အထူးအေထြ ေခါင္းေျခာက္ေနစရာမလိုေတာ့ဘူးေပါ့။


Sources: U.S. Food and Drug Administration; Dietary Reference Intakes National Academy of Sciences, 2004

Katherine Zeratsky RD, L.D. What does Percent Daily Value mean on food labels? ;

Available from: http://www.mayoclinic.com/health/food-and-nutrition/AN00284.



မြန္းသက္ပန္ (ေဆး ၁)

Mobile Phone နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး....



ယခုလကုန္တြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု မိန္း ျပည္နယ္၌ ဥပေဒအသစ္တစ္ရပ္ ကို စတင္က်င့္သံုးမည္ျဖစ္သည္။ ထိုဥပေဒအသစ္အရ cell phone ထုတ္လုပ္သူမ်ားသည္ ၎တို႕ ထုတ္လုပ္ေသာ ဖုန္းမ်ား၌ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ေၾကာင္း သတိေပးခ်က္ကို ထည့္သြင္းေပးရန္ ျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ cell phone ေတြက ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္လား မျဖစ္ႏိုင္လား ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတတ္ေျပာလို႕ မရေသးပါဘူး။ သိပၸံပညာရွင္ေတြထဲမွာ ေတာင္ ၀ိ၀ါဒ ကဲြေနၾကတဲ့ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။


Maine ျပည္နယ္ democratic party ကိုယ္စားလွယ္ Andrea Boland ကေျပာတာကေတာ့ "ဖုန္းေတြက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ သည္ ကင္ဆာကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အႏၱာရယ္ ရိွတာက ေသခ်ာပါတယ္။ တိတိက်က် ေဖာ္ျပထားတဲ့ စာတမ္းေတြသာ မရိွတာပါ။ ျပည္နယ္မွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ လူတစ္သန္းေလာက္ဟာ ဒီအႏာၱရယ္ကို သိသင့္တယ္"လို႕ ေျပာပါတယ္။
ဖုန္းေတြက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ဆိုတာက ဖုန္းေတြ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္တဲ့အခါ ထုတ္လႊတ္တဲ့ electromagnetic radiation ကို ေျပာတာပါ။ အေမရိကန္မွာ ဖုန္းထုတ္လုပ္သူေတြဟာ မိမိတို႕ ထုတ္လုပ္တဲ့ ဖုန္းက radiation ဘယ္ေလာက္ထြက္တယ္ဆိုတာကို ဖုန္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားစရာမလိုပါဘူး။

ဦးေႏွာက္ကင္ဆာကို ေတြ႕ျမင္ရပံု

ပံု။ ။ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာကို MRI တြင္ ေတြ႕ျမင္ရပံု
အေမရိကန္ ဆက္သြယ္ေရး ေကာ္မရွင္က cell phone ေတြဟာ အႏာၱရယ္ မရိွပါဘူးလို႕ ေျပာေပမယ့္ လူအမ်ားစုကေတာ့ ဖုန္းနဲ႕ ထိေတြ႕ပါ မ်ားရင္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နည္းပါးေသာ္လည္း ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရိွလိမ့္မည္လို႕ ယံုၾကည္ၾကတယ္။

ဥပေဒသစ္အရ ဖုန္းထုတ္လုပ္သူတို႕သည္ ဖုန္းကိုယ္ထည္ႏွင့္ package တြင္ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခရိွေၾကာင္းကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရမည္ျဖစ္ျပီး ဖုန္းမေျပာသည့္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ဖုန္းကို ကိုယ္ႏွင့္ ေ၀းရာတြင္ ထားရန္ႏွင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏွင့္ ကေလးမ်ားအနားတြင္ အသံုးမျပဳရန္ သတိေပးခ်က္မ်ား ထည့္သြင္းေပးထားရမည္ ျဖစ္သည္။
San Francisco တြင္လည္း အလားတူ ဥပေဒမ်ိဳးကို ေနာက္ႏွစ္တြင္ စတင္က်င့္သံုးမည္ ျဖစ္သည္။

အေမရိကန္ရိွ ဖုန္းထုတ္လုပ္ေသာ company မ်ားမွ ေျပာၾကားတာကေတာ့ "ဖုန္းေတြဟာ က်န္းမာေရးကို မထိခိုက္ပါဘူး။ သုေတသနစာတမ္းေတြမွာလည္း ေဖာ္ျပထားတာမရိွဘူး။ ဒါေၾကာင့္ စိုးရိမ္စိတ္ကင္းကင္းနဲ႕ သံုးစဲြႏိုင္တယ္" ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
စိုးရိမ္သူေတြရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္ကေတာ့ wireless phone ေတြ ကို လူအမ်ားစု စတင္အသံုးျပဳတာ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ စု စာမွ်သာ ရိွေသးသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဘယ္သူမွ် ႏွစ္ရွည္သုေတသန စာတမ္း မလုပ္ႏိုင္ေသးလို႕ ယတိျပတ္ေျပာလို႕ မရေၾကာင္း ျဖစ္သည္။

ဒီသတင္းကေတာ့ AP သတင္းက ေဖာ္ျပသြားတာပါ။ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္က ေတာ့ ဘယ္သူမွ တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ခင္မွာ အယံုမလြယ္ဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စားေသာက္ကုန္၊ လူသံုးကုန္ ႏွင့္ ေဆး၀ါး company ေတြဟာ ယံုၾကည္လို႕ မရပါဘူး။ သူတို႕က သူတို႕ ပစၥည္းေရာင္းရဖို႕ အတြက္ကို ပဲ ေစာင္းေပးျပီး သုေတသနျပဳၾကတာ။ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ရင္လည္း သူတို႕နဲ႕ ပလဲနံမ သင့္တဲ့ သုေတသီေတြကိုပဲ ေထာက္ပံ့တာ။ အဲဒီေတာ့ ရလာတဲ့ ရလဒ္ေတြကလည္း သူတို႕ လိုခ်င္တာေတြပဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ဘယ္ေဆးလိပ္ company ကမ်ား သူတို႕ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ အသက္တိုမယ္လို႕ တရား၀င္သုေတသန ျပဳထားလို႕လဲ။ ဘာေရာဂါမွ မျဖစ္ဘူးဆိုျပီးပဲ ျငင္းတာ။ ေနာက္ဆံုး ဘယ္လိုမွ ျငင္းလို႕မရလို႕သာ ေဆးလိပ္ဘူးေတြမွာ warming message ေတြ ထည့္ေပးတာ။

အဲဒီေတာ့ ဖုန္းေတြကို အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ တတ္ႏိုင္ပါက hand free နဲ႕ သံုးေစခ်င္တယ္။ bluetooth ကိုေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ ၾကိဳးနဲ႕ handfree ကိုေျပာတာ။ bluetooth ေလာက္ေတာ့ စတိုင္မမိဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ အျဖစ္ခံျပီးေတာ့ စတိုင္ထြားေလာက္ေအာင္ေတာ့ မမိုက္ေစခ်င္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ဆိုရင္ ဖုန္းကို ေခါင္းနားကို ကပ္ကိုု ကပ္လို႕ မရဘူး။ တစ္မိနစ္ ေက်ာ္လာရင္ေခါင္းကိုက္လို႕။ handfree ကို အျမဲတမ္းေဆာင္ထားရတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္မွာ ေၾကာက္တာလဲ ပါတယ္။ ညအိပ္ရင္လည္း power off ျပီး လက္တစ္ကမ္းအကြာေလာက္မွာ ထားတာ ေကာင္းတယ္။ ေခါင္းအံုးေဘးမွာ မထားအိပ္သင့္ဘူး။ သူ႕ဆီက ဘာေရာင္ျခည္ေတြထြက္တာဆိုတာ ကိုယ္မွ ေသခ်ာမသိေသးတာ။ သတိထားတာပဲ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။


ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ဖုန္းကို ညအိပ္ေနတုန္း အားသြင္းမယ္ဆို ကိုယ္နဲ႕ ေ၀းရာမွာ ထားတာ ေဘးကင္းလိမ့္မယ္။ အခန္႕မသင့္လို႕ ထျပီး ေပါက္ကဲြရင္ လြတ္တာေပါ့။ အဲဒီအခ်က္ေတြကေတာ့ ဖုန္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္သိသေလာက္ ေဖာ္ျပထားတာပါ။ စာဖတ္သူအေနနဲ႕ အျခားအခ်က္ေတြကို သိလို႕ ရိွရင္လည္း comment မွာ ေဖာ္ျပေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုလုိပါတယ္။


အပူဓာတ္ လြန္ကဲျခင္း


အပူဓါတ္ အလြန္အမင္းမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ က်န္းမာေနသူမ်ားႏွင့္ မက်န္းမာသူမ်ား အတတ္ႏိုင္ဆံုး ျပဳမူက်င့္ၾကံေနထိုင္ႏိုင္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္ တခ်ိဳ႔ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေနသူတေယာက္ ေနထုိင္ရန္ လိုအပ္ခ်က္က အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို ျပန္ထည့္ထားလိုက္ၿပီး အပူဓါတ္ေၾကာင့္ ျပႆနာရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ားအတြက္ အၾကံဥာဏ္က နယူးေဆာက္ေ၀းျပည္နယ္ TAFE (Technical and Further Study) မွ ထုတ္ေ၀တဲ့ ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းစာအုပ္ထဲက ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပထားပါတယ္။ ကမာၻမွာ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အပူခ်ိန္ကို ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီနဲ႔ပဲ သံုးတယ္ ဆင္တီဂရိတ္ဒီဂရီကို မသံုးဘူးဆိုတာ သိထားၿပီး ကၽြန္မကိုးကားတဲ့ စာအုပ္က ၾသစေၾကးလ်ားက ျဖစ္ေနေတာ့ အစပထမမွာ ဒီဂရီကို စင္တီဂရိတ္နဲ႔ပဲ ေဖၚျပထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က စာဖတ္သူေတြသိေအာင္ ျပန္တြက္ဖို႔ကလည္း တြက္ခ်က္နည္း ေမ့ေနလို႔ အပူခ်ိန္ ဆင္တီဂရိတ္ကေန ဖါရင္ဟိုက္ေျပာင္းတဲ့ ပံုေသနည္းကို စာဖတ္သူမ်ားဆီက အကူအညီေတာင္းၿပီး စာဖတ္သူမ်ားက C-B0x နဲ႔ မွတ္ခ်က္မွာ ထည့္ေပးခဲ့တဲ့ တြက္နည္းအတိုင္း တြက္ၿပီး ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီကို ျပန္ျဖည့္ထားေပးပါတယ္။ အပူခ်ိန္ဒီဂရီ ေျပာင္းနည္း ထည့္ထားေပးသူ အားလံုးကို အထူး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။




အပူဓါတ္လြန္ကဲမႈဒဏ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေနသူမ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္

အပူဓတ္လြန္ကဲျခင္းကို Hyperthermia လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ လိုအပ္တာထက္ မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ Heat exhaustion ႏွင့္ Heat Stroke ဟူ၍ အဓိကျပႆနာ ႏွစ္မ်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ သာမန္အပူခ်ိန္က ဒီဂရီ ၃၆-၃၇ (တခ်ိဳ႔သူတြက္ 37.5 ) (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၉၆.၈ - ၉၈.၆ (တခ်ိဳ႔သူေတြအတြက္ ၉၉.၅) (F) ဖါရင္ဟိုက္ ျဖစ္ၿပီး Heat Exhaustion ျဖစ္ပါက အပူခ်ိန္ ဒီဂရီ ၄၀ (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၁၀၄ (F) ဖါရင္ဟိုက္ ႏွင့္ အထက္မွာ ရွိပါတယ္။ Heat Exhaustion ကို ျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတု အပူခ်ိန္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ပူသည့္အခ်ိန္မွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat stroke ကေတာ့ အပူခ်ိန္လြန္ကဲျခင္း (သို႔) တျခားအေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ရွိရာကေန ျပန္မက်ဘဲ တျဖည္းျဖည္းတက္လာၿပီး ဆက္တိုက္ အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျပန္က်ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါက Heat stroke က ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္သတိမရႏိုင္တဲ့ အထိသတိလစ္ျခင္း (coma)၊ ေနာက္ဆံုး အသက္ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat exhaustion က ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ရာသီဥတုနဲ႔ မသင့္ေတာ္သည့္ အ၀တ္အစားမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္း၊ ပူအိုက္လြန္းေသာ ရာသီဥတုရွိျခင္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားၿပီး Heat stroke က ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလြန္းျခင္း၊ အရက္ကိုအလြန္အမင္း ေသာက္သံုးျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ မသန္စြမ္းသူ၊ က်န္းမာေရး ခၽြတ္ယြင္းေနသူေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိအေျခအေနမွာ အပူဓာတ္ လြန္ကဲေနတဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမွာေတာ့ ဘယ္သူမဆို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို တျခားမိသားစု၀င္ေတြက ဘယ္လိုကူညီရမယ္ဆိုတာကို သိထားသင့္ပါတယ္။
Heat exhaustion

Heat exhaustion လဏၡာမ်ားကေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ရွိျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းၿပီး အလြန္အမင္း ေခါင္းကိုက္ျခင္၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ေရဆာၿပီး အစာအိမ္လႈပ္ရွားျခင္း (stomach cramps)၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ေမ့လဲျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ဟန္ခ်က္ကို မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ေခၽြးအလြန္အမင္းထြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

အကူအညီေပးရန္

-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကုိ သိထားသူ ျဖစ္ပါက DRABC ကို မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္
- လူနာက ပူတဲ့ေနရာမွာ ရွိေနပါက ေအးတဲ့ေနရာကို ေရႊ႔ေပးရန္
- လူနာကို လဲေလ်ာင္းေနေစရန္
-ၾကပ္တဲ့ အ၀တ္အစား၀တ္ထားသူ ျဖစ္ပါက ေျဖေလ်ာ့ေပးရန္
-ေရေအးနဲ႔ ေရပတ္တိုက္ေပးရန္၊
-ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခုေပးရန္
-အပူမက်မခ်င္း ေရပတ္တိုက္ေပးၿပီး အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ကာ အေျခအေန မတိုးတက္လာဘဲ ပိုဆိုးလာပါက အျမန္ဆံုး ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းပို႔ရန္လိုအပ္ပါတယ္။

Heat Stroke

Heat Stroke လကၡဏာမ်ားကေတာ့ အထက္ပါ Heat exhaustion မွာ ပါရွိတဲ့ အခ်က္မ်ားအျပင္ လူနာဟာ စိတ္ေထြျပားလာၿပီး အမူအရာ ေျပာင္းလာျခင္း၊ အျမင္မႈန္၀ါးလာျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း သိသိသာသာပိုျမန္လာျခင္း၊ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႔ပူျပင္းျခင္း (ေခၽြးမထြက္ေတာ့ပါ)၊ တက္ျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အထက္မွာပဲ ဆက္ရွိေျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရမယ္။

အကူအညီေပးရန္

ခ်က္ခ်င္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း တင္ဖို႔လိုၿပီး ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ Ambulance staff, သူနာျပဳ၊ ဆရာ၀န္ စတဲ့ တေယာက္ေယာက္နဲ႔ အေတြ႔ေသးခင္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း လိုက္နာပါ။

-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကို သိပါက DRABC အတိုင္း လုပ္ပါ။
-အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။
- သတိလစ္ေနပါက Recovery position လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ေျဖာင့္ေအာင္ လည္ပင္းကို ေဘးေစာင္းထား၍ တျခမ္းေမွာက္လ်က္ အေနထားနဲ႔ ထားပါ။
- ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား တည္ရွိရာ လည္ပင္း၊ ခ်ိဳင္းၾကားနဲ႔ ေပါင္ျခံတ၀ိုက္မွာ ေရခဲ (သို႔) ေရေအးကိုအ၀တ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အိတ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ေပးပါ။
-သတိလံုး၀ ရေနေသးရင္ ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခု တုိက္ပါ (သတိလစ္ျခင္း (သို႔) သတိရတခ်က္မရတခ်က္ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ မေပးရ)။

က်န္းမာေနသူမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္

လူခႏၶာကိုယ္အတြင္းအျပင္၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြ စားသံုးေနတဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ အျမဲတမ္း ရွင္သန္ေနပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘက္တီးရီးယားပြားႏႈန္းက သာမန္အခ်ိန္ထက္ အမ်ားႀကီးျမန္ပါတယ္။ ပူတဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က ေခၽြးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရဓါတ္၊ သတၱဳုဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားေတြ အဆက္မျပတ္ထြက္ေနပါတယ္။ သာမန္ အေျခအေနမွာ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနလို႔ စားစရာတခုကို ဒီအတိုင္း လက္မေဆးဘဲ ေကာက္စားလိုက္လို႔ ဘာျပႆနာမွ မရွိႏိုင္ေပမဲ့ အပူမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရျပားကထြက္ၿပီး လက္မွာ ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြက သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုမ်ားေနတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေရဓါတ္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကလည္း နည္းေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေတာ့ ပိုးပါသြားတဲ့ အစားအစာဟာ ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာ၊ ၀မ္းကိုက္ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အဲဒီကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈအား လံုး၀က်ဆင္းလို႔ ကိုယ္အပူအခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းႏိုင္ဘဲ ေအးလြန္းျခင္း၊ ပူလြန္းျခင္း ျဖစ္ကာ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူလြန္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစာေရစာကို လံုေလာက္မွ်တေအာင္ စားသံုးၿပီး တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အစာေရစာ လံုေလာကမွ်တဖို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ပံုမွန္က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းတဲ့ အာဟာရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ား မခ်ိဳ႕တဲ့ေစရန္ႏွင့္ ေရဓါတ္မခန္းေျခာက္ေစရန္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ ေရကို မ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ (အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို အနည္းငယ္ ျဖည့္စြက္ထားပါတယ္)။ ေဒါက္တာ ဇိ၀ကရဲ့ ေရအက်ိဳး ၁၀ ပါးကိုလည္း ဒီေနရာမွာ သြးဖတ္ၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးပါက အပူဓါတ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ ဆက္ပြားအႏၱရယ္မ်ားကို တစိတ္တေဒသ ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း အၾကံျပဳပါတယ္။

ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလံုး အပူလြန္ကဲျခင္းႏွင့္ ေရရွားပါးျခင္းမွ အျမန္ဆံုးလြန္ေျမာက္ႏိုင္ပါေစ။



Chemicals in our food



သိပၸံပညာ တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အတူ အသံုးခ်ဓာတုေဗဒ ပညာသည္လည္း အဆင့္ျမင့္လာပါသည္။ မသိရိွေသးေသာ ဓာတုျဒပ္ေပါင္းအသစ္မ်ားကို သိရိွလာသလို လူလုပ္ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ၿဒပ္ေပါင္းမ်ားလည္း ေပၚထြက္လာပါသည္။ လူတို႕သည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးခ်ၾကသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းမြန္သည့္ လူမ်ားရိွသလို မတရား ေလာဘ ေဇာတိုက္ကာ အမ်ားအက်ိဳးကို မငဲ့ကြက္ေသာလူမ်ားလည္း ရိွၾကသည္။ ဘာလိုခ်င္လဲ။ အပင္အၾကီးျမန္ခ်င္လား၊ အသီးထြားေစခ်င္သလား၊ အေရာင္လွေစခ်င္သလား၊  အရသာ ခ်ိဳခ်င္သလား၊ လိုရင္ေျပာပါ။ အကုန္လံုးျဖစ္ေအာင္ ဓာတုေဗဒ ေဆး၀ါးမ်ား အသံုးျပဳျပီး ျပဳလုပ္လို႕ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ စားေသာက္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ အသားငါးေတြဟာ ဓာတုေဗဒ ၿဒပ္ေပါင္းေတြနဲ႕ ကင္းလြတ္တာ မက်န္သေလာက္ ျဖစ္လာပါတယ္။ စာဖတ္သူအေနနဲ႕ ပိုမိုျမင္လာေအာင္ ဥပမာအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။

ျပည္တြင္းျဖစ္
  • ရန္ကုန္က ကန္စြန္းခင္း အမ်ားစု ဟာ အရြက္ေတြ အရိုးေတြ ၾကီးထြားေအာင္ ဆိုျပီး ပုလဲ ဓာတ္ေျမၾသဇာျဖန္းၾကပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ေတြကို ဘယ္ေလာက္ ေရစင္ေအာင္ ေဆးတယ္ေျပာေျပာ ဓာတ္ေျမၾသဇာေတြကေတာ့ က်န္မွာပါပဲ။ 
  • ရန္ကုန္မွာ နာနတ္သီးေတြဆိုရင္ အ၀ါေရာင္ရိွမွ ေရာင္းတန္းလွတယ္ ဆိုျပီး အစိမ္းေရာင္အသီးကို အ၀ါေရာင္ျဖစ္ေအာင္ ဆိုးေဆးေတြ ဆိုးၾကတယ္။ နာနတ္ျခံေတြထဲမွာကို ဆိုးတာပါ။ သစ္သီးအမ်ားစုက ဒီလိုပါပဲ။
  • ျမန္မာျပည္က ေန ျပည္ပကို တင္ပို႕တဲ့ အစားအေသာက္ကုန္ၾကမ္းေတြဆိုရင္ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြက သိပ္မလိုခ်င္ၾကပါဘူး။ ဓာတုေဗဒပစၥည္းေတြ ပါ၀င္မွဳ မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟိုတေလာက ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို တင္ပို႕တဲ့ ႏွမ္းေတြ reject ထိတာ အဲဒီအေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
  • ျပည္တြင္းက ၾကက္ေမြး ႏြားေမြးေသာ ျခံမ်ားတြင္ တိရစာၦန္မ်ား ၾကီးထြားႏွဳန္းတိုးေစရန္ steroid ပါ၀င္ေသာ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား အပါအ၀င္ အျခားေဆးမ်ား ထိုးၾကသည္။ ေကၽြးေသာ အစားအေသာက္မ်ားသည္လည္း ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ား မကင္းေပ။ ထိုျခံမ်ားမွထြက္ေသာ အသားမ်ားကို စားသံုးပါက ထိုၿဒပ္ေပါင္းမ်ားကို စားလိုက္သလိုပင္ ျဖစ္ပါမည္။
  • ျပည္သူအမ်ား စားသံုးေနၾကေသာ စားသံုးဆီမ်ားသည္လည္း နည္းမ်ိဳးစံုသံုးျပီး ေရာထားၾကပါသည္။ ေရခဲေသတၱာထဲတြင္ ထည့္ထားလ်င္ မခဲေသာ ႏွမ္းဆီ အတုမ်ားပင္ ရိွေသးသည္။ စားအုန္းဆီ ဆိုလ်င္ေတာ့ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။ 
  • ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သားေတြ ၾကိဳက္ၾကေသာ အကင္ဆိုင္မ်ားတြင္ ေရာင္းခ်ေသာ အသားကင္အမ်ားစုမွာ ယမ္းစိမ္းမ်ား အလြန္အကၽြံထည့္ထားသည့္ အသားတု ကင္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။  

                                              

ျပည္ပျဖစ္
  • ျပည္တြင္းတြင္ ေရာင္းခ်ေနေသာ ထိုင္း ႏွင့္ တရုတ္မွ ၀င္လာသည့္ မုန္႕ပဲသေရစာ အမ်ားစုသည္ ဆား၊ တာရွည္ခံေစသည့္ ၿဒပ္ေပါင္းမ်ား ႏွင့္ ဆိုးေဆးမ်ား ပါ၀င္ၾကသည္။ အဆိုပါမုန္႕မ်ားကို ကေလးမ်ားက အထူးၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကသည္။ အနာဂတ္အေ၇းကေတာ့ ရင္ေလးဖြယ္ပင္။
  • ျပည္ပမွ အခ်ိဳမွဳန္႕ အစားထိုး ဆိုျပီး ၀င္လာေသာ ဟင္းခတ္အမွဳန္႕ကို အခ်ိဳမွဳန္႕ အစား သံုးၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဘာေတြ ပါ၀င္လဲေတာ့မသိ။ ခတ္လိုက္လွ်င္ အသားအရသာထြက္ျပီး မ်ားသြားလည္း ငန္တတ္သည္။ FDA မွေန၍ အဆိုပါ  မီးဖိုေခ်ာင္သံုး အမွဳန္႕မ်ားကို ေသခ်ာစစ္ေဆးသင့္သည္။ 
အထက္ေဖာ္ျပပါ အစားအေသာက္တို႕သည္ သဘာ၀အတိုင္းမဟုတ္ဘဲ လူတို႕က ျပဳျပင္ထားၾကေသာ အစားအေသာက္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသုိ႕ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား ထည့္လိုက္ေသာေၾကာင့္ အာဟာရဓာတ္မ်ား တိုးပြားမလာပါ။ ေလ်ာ့သြားဖို႕သာရိွသည္။ ထို႕အျပင္ ၎အစားအေသာက္မ်ားသည္ 
  • ျပည္သူလူထုကို ေရာဂါဘယ ေပါမ်ားေစတယ္။ 
  • နာတာရွည္ ေရာဂါေတြ ၊ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ပိုမိုျဖစ္ပြားလာေစတယ္။  
  • မွားယြင္းသည့္ အစားအေသာက္ လူေနမွဳပံုစံကို ဖန္တီးေစတယ္။
  • လူေတြ မက်န္းမာရင္ တိုင္ျပည္ေကာ မိသားစုေတြပါ စီးပြားေရး ထိခိုက္တယ္။
အစရိွသည္ျဖင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုသာ ျဖစ္ေစမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလို ဓာတုေဗဒနည္းေတြသံုးျပီး ျပဳျပင္ေနၾကတာကို ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲလို႕ ေမးစရာရိွတယ္။ ကိုယ္သိေတာ့ ကိုယ္မစားျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္လိုက္ရံုျဖင့္ မျပီးပါ။ သက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရိွသူမ်ားက အစားအေသာက္ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ တင္းၾကပ္ျပီး ထိေရာက္သည့္ ဥပေဒမ်ား ခ်မွတ္ဖို႕လိုပါသည္။ ဥပေဒရိွရံုျဖင့္လည္း မျပီး။ တည္ျမဲေအာင္ enforcement လုပ္ဖို႕လိုသည္။ ဗမာေတြက ခက္ေတာ့ခက္သား။ ေရွ႕တြင္သာ မဆန္႕က်င္ေသာ္လည္း ေနာက္ကြယ္တြင္ ခိုးလုပ္တတ္ၾကသည္။ ကိုယ့္လူမ်ိဳး မေပ်ာက္ခ်င္လွ်င္ ထိုအက်င့္ေတြကို ျပင္ရမည္။ စစ္ေဆးေရးက ဘယ္ေလာက္လုပ္လုပ္ ျပည္သူကိုယ္တိုင္ ေရာင္းခ်သူႏွင့္ စားသံုးသူမ်ားက ပါ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႕လိုသည္။ အဆိုပါ အစားအေသာက္တို႕၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ ခံစားရမည္ မဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕၏ မ်ိဳးဆက္မ်ား ေနာင္လာေနာက္သားမ်ား ခံစားရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဆံုးျဖတ္ရမွာက ကိုယ့္လူမ်ိဳးမတံုးေစေရး မ်ိဳးမညံ့သြားရေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ၾကိဳးပမ္းၾကဖို႕ ျဖစ္ပါသည္။



                           
ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ဟာ အျမဲတမ္းေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ Globalization ေၾကာင့္လို႕ပဲေျပာေျပာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးေၾကာင့္ လို႕ပဲဆိုဆို ကၽြန္ေတာ့္တို႕ တေတြဟာ ျပည္ပလုပ္ ပစၥည္းေတြ အစားအေသာက္ လူ႕အသံုးအေဆာင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳကို ထိေတြ႕ခံစားလာရပါတယ္။ ေတာေရာ ျမိဳ႕ပါမက်န္ ႏိုင္ငံျခားကေန ၀င္လာတဲ့ အသံုးအဆာင္ေတြ ပစၥည္းေတြ သံုးလာၾကတယ္။ ျပည္တြင္းက လူသံုးကုန္ အစားအေသာက္ ထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြကလည္း ျပည္ပ ကုန္စည္ေတြနဲ႕ အျပိဳင္ လူ႕အသံုးအေဆာင္ေတြ စားေသာက္ကုန္ေတြကို ထုတ္လုပ္လာၾကတယ္။ 

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္


“က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတာဘာလဲ၊ ဘယ္လို ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အလုပ္လုပ္သလဲ စသျဖင့္ သိေကာင္းစရာေလးေတြကို အခန္းဆက္ ေဆာင္းပါးမ်ားနဲ႔ တင္ျပသြားပါမယ္။

လူေတြ မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ တရားထဲမွာ “နာျခင္း” က တစ္ခုအပါ၀င္ျဖစ္လို႔ တစ္ေန႔ နာၾကရမယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာ သိၾကေပမယ့္ …
  • အဲဒီတစ္ေန႔က ဘယ္ေန႔လဲ ဆိုတာ
  • ဘယ္ေနရာက နာမယ္ဆိုတာ
  • ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ နာမယ္ဆိုတာ
  • ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္ဆိုတာ
အေသအခ်ာ မသိၾကပါ။

အဲဒီလို ဘယ္ေန႔ ဘယ္ေထာင့္ကေန ဘယ္လို ေပၚလာမယ္မွန္းမသိ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္မွန္း မသိတဲ့ “နာျခင္း” ဆိုတာႀကီးကို ကုသဖို႔ရာ ဘယ္ေလာက္ ကုန္က်မယ္ ဆိုတာက ပိုၿပီး မွန္းဆရခက္လာပါတယ္။ အသက္နဲ႔ ယွဥ္လာၿပီ ဆိုေတာ့ တျခားလိုအပ္ခ်က္ေတြ ေဘးခ်ၿပီး က်န္းမာေရးအတြက္ သံုးၾကရပါေတာ့တယ္။ တတ္ႏိုင္ရင္ ေတာ္ေသးရဲ႕ မတတ္ႏိုင္ရင္ ဘယ့္ႏွယ္လုပ္မလဲ။

ဒီလို မသိကိန္းေတြ ရွိေနေပမယ့္ မွန္းဆႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း ရွိေနျပန္ပါတယ္။

ဥပမာ - ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရ သန္း ၃ေထာင္ရွိတဲ့ အနက္ ဒီႏွစ္ေတာ့ လူ ၈ သန္းေလာက္ တီဘီျဖစ္မယ္၊ သန္း ၂၄၀ ေလာက္ ငွက္ဖ်ား ျဖစ္မယ္ စသျဖင့္ ခန္႔မွန္းလို႔ ရပါတယ္။ တီဘီျဖစ္ျဖစ္ ငွက္ဖ်ားျဖစ္ျဖစ္ ကုသစရိတ္ တစ္ေယာက္ကို ေဒၚလာ ၅၀ ကုန္မယ္ ဆိုပါစို႔။ ဒါဆို စုစုေပါင္း ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁၂၄၀၀ ကုန္ပါမယ္။ အဲ တစ္ကမာၻလံုးမွာရွိတဲ့ လူဦးေရ သန္း ၃၀၀၀ နဲ႔ပဲ တြက္ဦး လူတိုင္း ေငြေၾကးထည့္၀င္ရင္ တစ္ဦးကို ၄ ေဒၚလာပဲ ထည့္၀င္ရပါမယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း စဥ္းစားစရာေတြက ရွိေနပါေသးတယ္။ ၄ ေဒၚလာဆိုတာဟာ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မုန္႔ဖိုးေလာက္ ရွိေပမယ့္ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ မိသားတစ္စုရဲ႕ တစ္ရက္စာ ၀င္ေငြ ျဖစ္ရင္ ျဖစ္ေနမွာပါ။ ေနာက္ၿပီး “ကိုယ္က ေရာဂါမျဖစ္ပဲနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ လူေတြအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ကို မွ်ခံရတာဟာ တရားသလား” ဆိုတာမ်ိဳး ေစာဒဂ တက္မယ္ဆိုရင္လည္း တက္စရာပါပဲ။ အဲ … ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က မက်န္းမာတဲ့ လူျဖစ္လာရင္ေတာ့ … “အင္း … က်န္းမာေနတဲ့ လူေတြက ကုသစရိတ္မွ်ခံေပးရင္ေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ သက္သာမွာပဲ” လို႔ ေတြးမိစရာ ရွိပါတယ္။ ကဲပါေလ … ဒီလို စဥ္းစားစရာေတြကို ခဏ ေဘးခ်ထားလိုက္ပါဦးမယ္။

ရပ္ကြက္ထဲက ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အသိမိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ရပ္ကြက္သူ ရပ္ကြက္သားေတြ ၀ိုင္းၿပီး ကူေငြ ထည့္ၾကတာက လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕၊ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ဆိုရင္ လူတိုင္းဆီကေန ေ၀ပံုက် ထည့္၀င္ေငြ ေကာက္ဖို႔ ေနာက္ၿပီး မက်န္းမာသူေတြကို စရိတ္ျပန္ေထာက္ေပးဖို႔ကတင္ အလုပ္တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီအလုပ္ကို ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး(အစိုးရ၊ ပုဂၢလိက၊ သမ၀ါယမ၊ အန္ဂ်ီအို)က တာ၀န္ယူၾကပါတယ္။ တာ၀န္ယူတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ပံုသ႑န္ေပၚမူတည္ၿပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားသြားၾကေပမယ့္ “က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ကို လူအမ်ားရဲ႕ ထည့္၀င္ေငြထဲမွ က်ခံေပးျခင္း အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းမလဲရွိေနဆဲပါ။ ေနာက္ပိုင္းေဆြးေႏြးရလြယ္ေအာင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းကို အာမခံကုမၸဏီ လို႔႔ပဲ ဆိုၾကပါစို႔ရဲ႕။ ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို အာမခံကုမၸဏီ ဆိုတာဟာ အစုိးရလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ပုဂၢလိက ဒါမွမဟုတ္ သမ၀ါယမ ဒါမွမဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို မွတ္ခ်က္အေနနဲ႔ တို႔ထားခဲ့ခ်င္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံ ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရာမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ၊ လူနာ နဲ႔ အာမခံကုမၸဏီ ဆိုၿပီး သံုးဦး သံုးဖလွယ္ ရွိပါမယ္။ လူနာ (သို႔မဟုတ္) တခ်ိန္ခ်ိန္ လူနာ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ သူေတြက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး မိမိေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ေဆးကုသတဲ့အခါမွာေတာ့ အာမခံကုမၸဏီကေန ေဆးကုသစရိတ္ကို ျပန္ထုတ္ေပးပါမယ္။ ဒါက အရိုးရွင္းဆံုး က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္ပါ။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ဒီ့ထက္ နည္းနည္းပိုၿပီး ရႈပ္ေထြးပါတယ္။

ေနာင္အခါ အျငင္းမပြားရေလေအာင္ ကတိက၀တ္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ခ်ည္ေႏွာင္ထားၾကေလေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြက ဥပေဒ အသံုးအႏႈန္း၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္း၊ က်န္းမာေရး အသံုးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနၿပီး သာမာန္အားျဖင့္ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ နားလည္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ တကယ္တန္း က်န္းမာေရးအာမခံကို အသံုးခ်ဖို႔ လိုလာၿပီဆိုေတာ့မွ အဆင္မေျပတာေတြ ျဖစ္ျဖစ္လာတတ္လို႔ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းေတြထဲက မသိမျဖစ္ သိသင့္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြကို ေနာက္ဘေလာက္ပို႔စ္မွာ ဆက္ၿပီး တင္ျပပါမယ္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update

က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သိသင့္သမွ် (၂)

 


ကၽြန္ေတာ္ဆက္လက္ေရးသားလိုတာကေတာ့ ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာ့အာမခံလုပ္ငန္းတစ္ခုပဲရိွေပမယ့္ တစ္ျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ Private company ေတြကပါ အာမခံလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ company သည္ အစိုးရထံတြင္ မွတ္ပံုတင္ျပီး အစိုးရက ခ်မွတ္ထားသည့္ အာမခံႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရပါမည္။ က်န္းမာေရးအာမခံတြင္ Plan ႏွစ္မ်ိဳးရိွသည္။ Basic plan ႏွင့္ supplementary plan ဆိုျပီး ျဖစ္သည္။ နာမည္ေခၚပံုကြာသြားေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတိုင္းနည္းပါးတြင္ အဓိပၸါယ္တူညီၾကပါသည္။ Basic plan ဆိုသည္မွာ လူတိုင္းလူတိုင္းအတြက္ အျဖစ္မ်ားေသာေရာဂါမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးေသာ အာမခံလုပ္ငန္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ေတာ့ TB ေရာဂါတို႕၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါတို႕သည္ အျဖစ္မ်ားေသာေၾကာင့္ အာမခံစနစ္သာ လုပ္ျဖစ္ပါက ၎ေရာဂါမ်ားသည္ basic plan တြင္ ပါ၀င္မည္ျဖစ္သည္။ Basic plan က စရိတ္အမ်ားၾကီးကုန္က်မည့္ ခဲြစိတ္မွဳေတြ၊ Investigation ေတြမပါ။ common disease မ်ားႏွင့္ အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားကိုသာေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ၎ Basic plan ကို အစိုးရထံတြင္ေကာ private တြင္ပါ ၀ယ္ယူခြင့္ရိွသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ရိွ Private insurance company အားလံုးနီးပါးသည္ Basic plan တြင္ အျမတ္ယူခြင့္ မရိွေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ Private ၏ basic plan သည္ အစိုးရႏွင့္ ေစ်းမတူသည့္တိုင္ မ်ားစြာ မကြာလွေပ။



Supplementary plan တြင္ေတာ့ ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အျမတ္ယူခြင့္ရိွသည္။ supplementary ဆိုကတည္းက မယူမေနရ မဟုတ္၊ မိမိလိုခ်င္မွသာ ထပ္မံယူႏိုင္သည့္ plan ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေရာဂါမ်ားသည္ အျဖစ္နည္းေသာ္လည္း ျဖစ္ပြားပါက ကုသစရိတ္ၾကီးမားသည္။ ဥပမာ။    ။ ကင္ဆာေရာဂါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူတို႕သည္ ေနာင္ေရးစိတ္ေအးရေအာင္ ယခုကတည္းက မိမိတြင္ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ေရာဂါမ်ားကို ၾကိဳတင္ကာ အာမခံထားလိုက္သည္။ ၎ plan သည္ basic ႏွင့္ယွဥ္လ်င္ မ်ားစြာပိုမိုကုန္က်ပါသည္။ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္လည္း ေပးရသည့္ေငြပမာဏ မတူညီေပ။ Tailor made ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ။    ။ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (cirrhosis) အတြက္ အာမခံထားသည္ဆိုပါစို႕။  အရက္ကို တစ္လေနလို႕မွ တစ္ခါေလာက္မေသာက္တတ္သူ၊ social drink ေလာက္သာေသာက္တတ္သူသည္ ေန႕စဥ္မွီ၀ဲသူေလာက္ အာမခံေၾကးေပးစရာမလိုေခ်။ ထို႕အတူ အဆုတ္ကင္ဆာအတြက္ အာမခံလုပ္လ်င္လည္း တစ္ေန႕ကို ေဆးလိပ္ ၁ ဗူးႏွင့္အထက္ ေသာက္သူသည္ တစ္လိပ္ႏွစ္လိပ္ခန္႕သာေသာက္သူထက္ အာမခံေၾကး ပိုမိုထည့္၀င္ရမည္ျဖစ္သည္။ မိမိ၏ ေရာဂါရာဇ၀င္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေန ႏွင့္ မိမိအာမခံထားလိုသည့္ ေရာဂါအေပၚမူတည္ျပီး အာမခံေၾကး ကြာသြားမည္။ အာမခံ company မွ မိမိအား risk assessment လုပ္ျပီးမွသာ မိမိေပးေဆာင္ရမည့္ အာမခံေၾကးကို သတ္မွတ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားျပားေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရမွာ အာမခံ မေပးေသာ ေရာဂါမ်ားကို အာမခံထားႏိုင္၍လည္းေကာင္း private ၏ supplementary plan မ်ားသည္ လူၾကိဳက္မ်ားၾကသည္။

တဖန္ Private တြင္ အာမခံထားျခင္း၏ ေကာင္းသည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ကား ခဲြစိတ္ကုသမွဳခံယူမည္ ဆိုပါက ေစာင့္ဆိုင္းရေသာအခ်ိန္တိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပိုက္ဆံမရိွရင္ မ်က္ႏွာငယ္တယ္ဆိုသည့္စကားသည္ ဤေနရာတြင္ ေသြးထြက္ေအာင္မွန္ပါသည္။ England လို တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ပင္ Private တြင္ အာမခံ မထားပါက လႏွင့္ခ်ီေအာင္ ေစာင့္ ရသည္မ်ိဳးကို ေတြ႕ရပါသည္။ အစိုးရ၏ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားမွာ အျမဲတမ္း အေရးေပၚလူနာမ်ား၊ ေငြေၾကးခ်ိဳ႕တဲ့သူမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနတတ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ ေရာဂါျဖစ္လိုက္ရင္လည္း ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးသာ ျဖစ္ေလ့ရိွေသာေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းမခဲြလ်င္လည္း ရေသးသည့္ လူနာမ်ားကို ေစာင့္ခိုငး္ရပါသည္။ သို႕ေသာ္ Private အာမခံထားရိွပါက သက္ဆိုင္ရာ အျပင္ private ေဆးရံုတြင္ အခ်ိန္မေရြးခဲြစိတ္လို႕ ရပါသည္။ ျမန္မာျပည္ႏွင့္ England ျပည္ မွာ အဲဒီတစ္ခ်က္ေတာ့ တူပံုရတယ္။ Private ေဆးရံုမ်ားတြင္ လူနာမ်ားကို အခ်ိန္ပိုမိုေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ကုသမွဳလည္း ပိုမိုထိေရာက္သည္။

Private health insurance တြင္လည္း မေကာင္းသည့္ အခ်က္မ်ားရိွပါသည္။ ပထမတစ္ခ်က္ကေတာ့ လစဥ္ လစဥ္ မစားရမေသာက္ရႏွင့္ ေငြေၾကးအမ်ားၾကီးေပးသြင္းရျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ပညာရွင္တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပာသည္မွာကား ဤသို႕ အာမခံေၾကးမ်ားေပးသြင္းေနမည့္အစား အဆိုပါေငြျဖင့္ မိမိ၏ က်န္းမာေရးကို ေကာင္းေအာင္ျပဳလုပ္ပါက ပိုမိုအက်ိဳးရိွႏိုင္သည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ထိုသို႕အာမခံစနစ္ထားရိွေသာေၾကာင့္ ပိုက္ဆံရိွသူတို႕သည္ ေငြလမ္းခင္းျပီးေဆးကုသေပးေၾကာင့္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကို ရရိွျပီး ဆင္းရဲသားေတြကေတာ့ ထိုေလာက္မေကာင္းသည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကိုသာ ရရိွေလသည္။ ထိုအခါ က်န္းမာေရး မညီမွ်မွဳ (health inequality) မ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ပါသည္။

Private ဘက္မွ ျပန္လည္ျငင္းဆိုသည္မွာကား private အာမခံထားရိွေသာေၾကာင့္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူတို႕သည္ အစိုးရေဆးရံုတြင္ မတက္ေတာ့ေခ်။ ထိုအခါ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ မလိုအပ္ဘဲ လူနာေစာင့္ျခင္းမ်ားနည္းပါးသြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အစိုးရကိုပင္ အေထာက္အကူျပဳသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ Private က်န္းမာေရးအာမခံတြင္ မိမိတြင္ မူလကတည္းက ရိွသည့္ ကုသ၍ မေပ်ာက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို အာမခံထားခြင့္ မရိွေခ်။ ဥပမာ။   ။ HIV ေရာဂါပိုးရိွသူမ်ား။ ထိုသူတို႕သည္ HIV ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အာမခံထားလို႕မရပါ။ သို႕ေသာ္အဆိုပါေရာဂါႏွင့္ မသတ္ဆိုင္သည့္ အာမခံမ်ားေတာ့ ထားခြင့္ ရိွသည္။

ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ ဒီမွပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုပါတယ္။ အပိုင္း (၃)တြင္ health system အေၾကာင္း ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။



က်န္းမာေရးအာမခံဆိုတာ ဘာလဲ(1)




က်န္းမာေရးအာမခံဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို ဆရာရဲမြန္က Introduction to Health insurance  post မွာ ေရးသားခဲ့ျပီးသြားပါျပီ။ အာမခံစနစ္ရဲ႕အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ကိုယ္ေနမေကာင္းျဖစ္တဲ့အခါမွာ ေဆးကုသစရိတ္ကို သံုးႏိုင္ေအာင္ ေငြစုထားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ တစ္ေယာက္တည္းအတြက္ စုျခင္းမဟုတ္။ စုေပါင္းစပ္ေပါင္း ေငြစုထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ။   ။ လူတစ္ေယာက္က တစ္လကို အာမခံ ၁၀ က်ပ္ထားသည္ဆိုပါစို႕။ တစ္ႏွစ္ၾကာေသာအခါ သူ၏စုေငြသည္ ၁၂၀ က်ပ္ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ သူေနမေကာင္းျဖစ္ေသာအခါ ေဆးကုသစရိတ္သည္ ၂၀၀ က်ပ္ကုန္က်ပါက အာမခံစနစ္က ၂၀၀ က်ပ္ေထာက္ပံ့ေပးပါလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ သူ႕ထံတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံ မထားရိွပါက သူသည္ အိပ္ထဲက ေငြ ၂၀၀ က်ပ္ထြက္ေပေတာ့မည္။ ယခုမူ အာမခံထားေသာေၾကာင့္ ၁၂၀ က်ပ္သာ သူကုန္လိမ့္မည္။ တစ္ဖက္က ျပန္ေတြးၾကည့္ရင္ေတာ့ ကိုယ္ေနမေကာင္းမျဖစ္ပါက အဆိုပါ ေငြ ၁၂၀ က်ပ္သည္ ဆံုးျပီ မဟုတ္ပါေလာ့။ ဤကဲ့သို႕ေတြးပါက မ်က္ခံုးေမႊးတစ္ဆံုးသာ ေတြးျခင္းျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ က်န္းမာေရးအာမခံသည္ မီးအာမခံ၊ အသက္အာမခံတို႕ႏွင့္ မတူသည္ကား လူတိုင္းလူတိုင္းသည္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ေနမေကာင္းျဖစ္မည္သာျဖစ္သည္။ လူတိုင္းသည္ မီးေလာင္ျခင္းကို ၾကံဳေတြ႕ရခ်င္မွ ၾကံဳေတြ႕လိမ့္မည္။ တစ္သက္တြင္ တစ္ခါသာေသလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ ေနမေကာင္းျဖစ္ျခင္း၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းတို႕သည္ကား တစ္ၾကိမ္တစ္ခါထက္ မကၾကံဳေတြ႕ရမည္မွာ လူတိုင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခါမွ ေနမေကာင္းမျဖစ္ေသာသူဟူ၍ မရိွတန္ရာ။



တဖန္ က်န္းမာေရးအာခံစနစ္ထားရိွျခင္းသည္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳေပးေသာ ဌာနမ်ားကို အရည္အေသြး ထိန္းသိမ္းျပီးသားျဖစ္ေစသည္။ အာမခံထားရိွေသာေၾကာင့္ ျပည္သူတို႕၏ အာမခံေငြေၾကးတို႕ အလဟသတ္ မျဖစ္ေစရန္ သက္ဆိုင္ရာ အဖဲြ႕အစည္းမ်ားက အျမဲတမ္း ေဆးရံုမ်ား၊ ေဆး၀န္ထမ္းမ်ားကို အရည္အေသြး စစ္ေဆးေနမည္ ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ ကၽြမ္းက်င္မွဳ အရည္အေသြးကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ျခင္း မရိွပါက ေဆးကုသခြင့္လိုင္စင္ ရုတ္သိမ္းခံရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါဆရာ၀န္သည္ က်န္းမာေရးအာမခံရိွေသာ လူနာမ်ားကို ကုသခြင့္ရေတာ့မည္မဟုတ္။ ထို႕ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားကို မွားယြင္းစြာကုသျခင္းမွ အလိုလိုကာကြယ္ျပီးသားျဖစ္သည္။

က်န္းမာေရးအာမခံမွ ရရိွေသာရန္ပံုေငြ ျဖင့္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕ႏိုင္ေလသည္။ ေရာဂါကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားသာမက ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား (rehabilitation)၊ နာတာရွည္ ေရာဂါသည္မ်ားကို ေထာက္ပံ့သည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း အာမခံေၾကးမ်ားကို အသံုးျပဳပါသည္။ ျပင္သစ္လို တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံထားရိွသူသည္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ကာလၾကာရွည္ေဆးကုသမွဳ ခံယူရပါက အာမခံစနစ္မွ ေဆးဖိုး၀ါးခကို အလံုးစံု တာ၀န္ယူေပးပါသည္။

အာမခံစနစ္တြင္ ျပည္သူမ်ားက ထည့္၀င္ရသလို အစိုးရမွလည္း အမ်ားၾကီး စိုက္ထုတ္ေပးရပါသည္။ တိုင္းျပည္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုမတူညီၾကပါ။ မိမိေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္အေပၚမူတည္၍ အစိုးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးေသာ ပမာဏ ကြာျခားပါသည္။ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် လူတို႕သည္ ပိုမိုက်န္းမာလာျပီး အသက္ရွည္လာၾကသည္။ ထိုအခါ အစိုးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးရေသာပမာဏသည္ တျဖည္းျဖည္းမ်ားျပားလာပါသည္။ ေဆးကုသစရိတ္စက မ်ားကလည္း တျဖည္းျဖည္းတိုး၍ တိုး၍သာ လာေသာေၾကာင့္ အစိုးရအေနျဖင့္ အာမခံေထာက္ပံ့ေသာ ပမာဏကို ေလ်ာ့ခ်လိုလာသည္။ မူလကတည္းက အစိုးရ၏ အာမခံစနစ္သည္ ေရာဂါအားလံုး၊ ကုသမွဳအားလံုး၊ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွဳအားလံုးကို ေထာက္ပံ့သည္မဟုတ္၊ ယခုလို ေလ်ာ့ခ်မည္လုပ္ေသာအခါ ပို၍ ေလ်ာ့နည္းသြားဖို႕သာ ရိွေတာ့သည္။ ထိုအခါ ပုဂၢလိက အာမခံစနစ္၏ အခန္းက႑သည္ အေရးပါလာပါသည္။ Private Insurance ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး အပိုင္း (၂) တြင္ ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။


HIV Sexual transmission လိင္ကတဆင့္ HIV ကူးစက္ျခင္း

AIDS နဲ႔ ပါတ္သက္လုိ႔ သိခ်င္တာပါ။ ဖုိ-မ ဆက္ဆံရာမွာ သုတ္နဲ႔ ေသြးက ကူးတာေတာ့ သိပါတယ္။ အႀကမ္းဖ်ဥ္းေပါ့။ ဒါေပမဲ့ မရွင္းတာက ဘယ္လုိဘယ္ပုံ ၀င္ေရာက္တယ္ဆုိတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါ မရွင္းဘူး။ (၁) Oral Sex လုပ္ရာက ဘယ္လုိ ကူးတယ္။ (၂) Condom မသုံးရာက ဘယ္လုိကူးတယ္။ (၃) ဖုိ-မ ဆက္ဆံရင္းနဲ႔ မရဲ႕အရည္က Condom သုံးထားေပမယ့္ ကုိယ့္ရဲ႕ ဆီးစပ္ကုိ လာေပတဲ့အခါမ်ဳိးမွာေရာ ကူးတတ္ပါလား။ (၄) Condum သုံးရင္းနဲ႔ လိင္တံက ရွည္ေနလို႔ Condom တ၀က္ဘဲ ကာမိတဲ့အတြက္ safe ျဖစ္ပါ့မလားဆရာ။ (၅) Condum က မေပါက္မျပဲပါဘူး။ သုံးတာလဲ Dulux ပါ။ အဲဒါ ကေရာ စိတ္ခ်ရပါသလား။

လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ထံုးစံ လိင္အဂၤါ-လိင္လမ္းေၾကာင္းေတြကိုသာမက Oral ပါးစပ္ နဲ႔ Anal စအိုေတြကိုပါ အသံုးျပဳလာ ၾကတယ္။ လိင္ဆက္ဆံဖက္ တေယာက္ေယာက္မွာ HIV ပိုးရွိေနရင္ ပိုးေတြဟာ အေဖၚရဲ႕ (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ လိင္တံ၊ စအို၊ ပါးစပ္ နဲ႔ မ်က္စိေတြကို ဖံုးထားတဲ့ Mucous membranes အဖံုးလႊာပါးေတြကေန ၀င္ႏိုင္သလို Skin ရိုးရိုး အေရျပားမွာ အေပါက္-အျပဲရွိရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေဆးထိုးအပ္ စတာနဲ႔ ထိုးေဖါက္ရင္ ကူး၀င္ေစႏိုင္တယ္။ ေနာက္ျပီး ပိုးရွိ မိခင္ကေန သူ႔ကေလးကို ကိုယ္၀န္ေဆာင္တံုး၊ ေမြးဖြါးေနတံုးနဲ႔ ႏို႔တိုက္တံုးမွာလဲ ကူးေစတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာ ရွိရွိ-မရွိရွိ HIV ပိုးရွိေနသူတိုင္းရဲ႕ ေသြးထဲအျပင္ Sexual secretions ေခၚတဲ့ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ က်ား-မ လိင္အဂၤါေတြကေန ထြက္တဲ့အရည္ မွန္သမွ်ထဲမွာလဲ ပိုးပါေနတယ္။ ပိုးေကာင္ေရ အနည္း-အမ်ားေတာ့ ကြဲျပားတယ္။ ခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ လိင္တၾကိမ္ ဆက္ဆံတိုင္း (မ-က်ား) ဆက္ဆံရာကေန ကူးႏိုင္တာ ၀႕၀၄%၊ (က်ား-မ) ဆက္ဆံရာကေန ကူးႏိုင္တာ ၀႕၀၈% ရွိတယ္။ စအိုသံုးနည္းဆိုရင္ ၁႕၇% ရွိတယ္။ မခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဒိထက္ ၅-၁၀ ဆ ပိုပါတယ္။

Anal intercourse without a condom (ကြန္ဒြမ္) မသံုးဘဲ စအိုကို လိင္ဆက္ဆံနည္းဟာ ကူးစက္မႈႏႈန္း အမ်ားဆံုးလို႔ သိထားပါတယ္။ အၾကိမ္တိုင္းမွာ ၃%-၅% အထိ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ေနာက္ သုေတသနတခုက ယူဆတယ္။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) နဲ႔ ပါးစပ္နည္းေတြမွာ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးဘဲ ဆက္ဆံတာထက္ စအိုနည္းက ပိုျဖစ္တယ္။ ဘယ္အၾကိမ္မွာ ကူးမလဲ ေျပာဘို႔ မေသျခာတာမို႔ အျမဲတမ္း အကာအကြယ္ယူတာ အေကာင္းဆံုးပါ။

မကူးျခင္ရင္ အရွင္းဆံုးက လိင္မဆက္ဆံဘဲ ေနျခင္းဘဲ။ ပိုးရွိေန-မေန ၆ လ တခါ ေသြးစစ္ပါ။ ပိုး မရွိရင္ ဆက္ဆံႏိုင္ပါျပီ။ ဘယ္ေတာ့မဆို လိင္ဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ Condom ကို အၾကိမ္တိုင္းမွာ အသစ္တခု သံုးပါ။ လိင္တံ သန္မာစျပဳတာနဲ႔ လိင္လမ္းထဲ မသြင္းမီ၊ “ဘယ္အရည္နဲ႔မွ မထိေသးခင္” လိင္တံကို Condom စြပ္ပါ။ (ကြန္ဒြမ္) ကို လိင္တံတခုလံုး မဖံုးမိရင္ လြတ္ေနတဲ့ေနရာမွာ အနာ-အဆာ မရွိရင္ေတာ့ မကူးပါ။

ဆက္ဆံမိလို႔ ဒါမွမဟုတ္ သံသယရွိရင္ ဆက္ဆံမႈျပဳျပီးရင္ ၆ ပါတ္ အတြင္း HIV antibody test ေသြးစစ္ပါ။ အမွန္ကေတာ့ ၆ လ ၾကာမွ ေသျခာေပါက္ Positive ရွိတာ သိတာပါ။ HIV ပိုး ၀င္-မ၀င္ စမ္းတာကို ELISA နည္းေခၚတယ္။ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ တံေတြးျဖစ္ျဖစ္ စစ္တာဟာ မိနစ္ ၂၀ သာၾကာပါတယ္။ ELISA စမ္းလို႔ HIV antibody ေတြ႔ရင္ Western blot test နဲ႔ ေသျခာေအာင္လုပ္တယ္။ Rapid antibody tests အျမန္ စမ္းနည္းေတြ ေပၚေနပါျပီ။

ဒီၾကားထဲမွာ ပိုးအ၀င္ခံရျပီးသူ ၅၀% က တုပ္ေကြးနဲ႔ တူတာေတြ ခံစားလာရတာ၊ ၁ လ ၂ လ ၾကာႏိုင္တယ္။ Stage of primary HIV infection အစဦးကူးတယ္လို႔ ေခၚတယ္။ ကိုယ္ပူ၊ အဆစ္ေတြနာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ လည္ပင္းအၾကိတ္ေတြ ေရာင္-နာ ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ဘာလို႔ အဲလိုမျဖစ္သလဲဆိုတာ မေျပာႏိုင္ေသးပါ။ အဲလိုလကၡဏာ ခံစားရသူေတြ ေနာင္မွာ ဘာဆက္ျဖစ္မယ္ ဆိုတာကိုလဲ အတတ္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ဒီအဆင့္မွာ Antibody testing လုပ္ေတာ့လဲ ေတြ႔ျခင္မွ ေတြ႔မယ္။ Viral load test ဗိုင္းရပ္စ္ အနည္း-အမ်ားဆိုတာ စစ္ရမယ္။ Billions of HIV particles (copies) သန္းေထာင္နဲ႔ခ်ီလို႔ ပြါးလာေနပါလိမ့္မယ္။ တျပိဳင္နက္ထဲမွာ CD4 cells ေတြ က်လာေနမယ္။

(ဗိုင္းရပ္စ္) ေတြက ေသြးထဲမွာသာမက တကိုယ္လံုးမွာ ရွိေနမယ္။ အထူးသျဖင့္ Lymph nodes တက္ေစ့၊ Brain ဦးေႏွာက္ နဲ႔ Genital secretions လိင္လမ္း-အရည္ေတြထဲမွာပါ။ Vagina အမ်ိဳးသမီး (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ Rectum က်ား-မ စအို၊ Urethra ဆီးသြား-ျပြန္ေတြကို ဖံုးထားတဲ့ အလႊာပါးေတြကေန ၀င္လာေစႏိုင္တယ္။ ဘယ္ေတာ့ AIDS ျဖစ္မလဲ မေျပာႏိုင္ပါ။ တခ်ိဳ႕ ၁ ႏွစ္၊ တခ်ိဳ႕ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတယ္။ ပ်မ္းမွ် ၈-၁၀ ႏွစ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။

Vaginal sex (ဗဂ်ိဳင္းနား) ကို လိင္ဆက္ဆံျခင္း နဲ႔ HIV
လိင္မဆက္ဆံမီနဲ႔ ဆက္ဆံေနတံုး ေယာက်္ားကေန Semen ေခၚတဲ့ လိင္အဂၤါအရည္၊ အမ်ိဳးသမီး ဗဂ်ိဳင္းနား ကလဲ Vaginal fluids အရည္ေတြ ထြက္မယ္။ ပိုးရွိတဲ့ ေယာက္်ားဟာ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးဘဲ လိင္ဆက္ဆံရင္ သူ႔အရည္ထဲက ပိုးဟာ Vagina (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ Cervix သားအိမ္အ၀ နဲ႔ Uterus သားအိမ္ေတြရဲ႕ အဖံုးလႊာေတြ ကေနတဆင့္ ၀င္သြားေစႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ အမ်ိဳးသမီးမွာ အဲဒီ အနားတ၀ိႈက္မယ္ အနာအဆာ-ရွတာ တခုခု ရွိေနရင္ ကူးေစႏိုင္တယ္။ ၀င္လာတာနဲ႔ ေသြးထဲ ေရာက္သြားျပီ။ အနာအဆာ-ရွတာေတြက မ်က္စိနဲ႔ ျမင္ေကာင္းမွ ျမင္ရမယ္။ အမ်ိဳးသမီး ကိုယ္တိုင္ကလဲ သိျခင္မွ သိပါလိမ့္မယ္။

အတူတူဘဲ အမ်ိဳးသမီးမွာ HIV ရွိေနျပီး၊ Condom မပါဘဲ လိင္ဆက္ဆံရင္ HIV ပိုးက ေယာက္်ားရဲ႕ Penis လိင္တံ၊ Foreskin ထိပ္ဖ်ား-အေရျပား၊ Urethra ဆီးျပြန္အ၀ေတြမွာ အနာအဆာ-ရွာတာ ရွိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံေနတံုး ေသြးနဲ႔ ထိမိရင္ ပိုဆိုးလိမ့္မယ္။ ဆိုပါစို႔ ရာသီလာေနတာ။ ဒါ့အျပင္ Sexually transmitted diseases (STDs) ေခၚတဲ့ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ တခုခု ရွိေနရင္ HIV ကူးေစဘို႔ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ က်ား-လိင္တံအဖ်ား အေရျပား ဖံုးမေနတဲ့ ကြမ္းသီးေခါင္းက ပိုျပီး ႏူးညံ့လို႔ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ပြန္းလြယ္ ရွလြယ္တယ္။ (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ စအိုေဘးက အေမႊးနဲ႔ ထိမိ၊ ပြတ္မိရင္းကေန မျမင္ရတဲ့အနာ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။

Anal sex စအိုလမ္းသံုးျပီး လိင္ဆက္ဆံျခင္းနည္း နဲ႔ HIV
လက္ခံတာ တူေပမဲ့ စအိုလမ္းကေန လိင္ဆက္ဆံခံရတာက (ဗဂ်ိဳင္းနား) က လိင္ဆက္ခံရတာထက္ ကူးစက္ခံရႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားတယ္။ စအိုလမ္းသံုးရင္ ႏွစ္ေယာက္သားမွာ လက္ခံသူက ပိုဆိုး၀ါးတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ Lining of the anus စအိုလမ္း အဖံုးလႊာက Vagina (ဗဂ်ိဳင္းနား) အလႊာထက္ ညံ့လို႔ဘဲ။ ေသြးထြက္ လြယ္ေသးတယ္။ ေသြးဆို ပိုဆိုးေရာ။ လက္ခံသူက ေယာက္်ားျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းမျဖစ္ျဖစ္ စအိုလမ္းကေန ဆက္ဆံေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးသူဟာလဲ ကူးခံရႏိုင္တာပါဘဲ။ ေနာက္ျပီး အစာလမ္းက ပိုးေတြနဲ႔ သန္ေကာင္ေတြလဲ စအိုလမ္းကေန လိင္ဆက္ဆံလို႔ ကူးႏိုင္တယ္။ လက္ေခ်ာင္းကို (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ စအို လမ္းမွာ ထည့္တာဆိုရင္လဲ အနာအဆာ ရွိရင္ ကူးမွာဘဲ။ ပါးစပ္နဲ႔ ကိုက္တာကေန ကူးတယ္ဆိုတာ ၂ ေယာက္၊ ၃ ေယာက္ေလာက္ ေတြ႔ဘူးထားတယ္။

Woman-to-woman Sex မိန္းမျခင္းဆက္ဆံတာ နဲ႔ HIV
Lesbians/Bisexual women “(လက္စ္ဘီယန္) နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး” ျဖစ္ျဖစ္ “ႏွစ္မ်ိဳးလံုးအက်င့္ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ တျခား အမ်ိဳးသမီး” ျဖစ္ျဖစ္ လိင္ဆက္ဆံတာမွာ ကူးႏိုင္တဲ့အခြင့္အလမ္း နည္းပါးတာ ေတြ႔ရတယ္။ (သီအိုရီ) အရသာ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး လက္ေတြ႔ျဖစ္တာ အေတာ္ရွားတယ္။ Theoretical risk ဆိုတာ စာတြက္တြက္ရင္ေတာ့ ကူးႏိုင္တယ္၊ လက္ေတြ႔ အေထာက္အထား ေကာင္းေကာင္း မျပႏိုင္ေသးတာမ်ိဳး ေခၚတယ္။ Likely to happen “ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္” ေလာက္အထိ မဆိုးပါ။

STDs လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြနဲ႔ HIV
HIV နဲ႔ တျခား STDs ေတြက အျပန္အလွန္ သက္ေရာက္ႏိုင္ၾကတယ္။ HIV ရွိေနသူမွာ STDs ရွိေနရင္ HIV ကူးစက္ဘို႔ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ STDs ရွိေနသူကိုလဲ HIV ၀င္လာဘို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုတယ္။ Syphilis ဆစ္ဖလစ္ နဲ႔ Herpes ေရယံု ဆိုတာေတြက အနာေတြျဖစ္ေနလို႔ပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အျဖဴဆင္းေစတဲ့ Chlamydia ပိုး၊ ဆီးပူ-ေညာင္းက် ေခၚတဲ့ Gonorrhea ဂႏိုးရီးယားပိုးေတြက အနာေတာ့ မဟုတ္ေပမဲ့ လိင္လမ္းရဲ႕ Immune response ေရာဂါျပီးႏိုင္စြမ္းကို တမ်ိဳး သက္ေရာက္ေစတာမို႔ ျဖစ္ရတယ္။

Oral sex လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ပါးစပ္သံုးတာ နဲ႔ HIV
ပိုးရွိေနသူရဲ႕ လိင္တံကို ပါးစပ္မွာ ထည့္သံုးရင္လဲ ကူးေစႏိုင္တယ္။ အလားတူဘဲ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕အရည္လဲ ပါးစပ္ထဲ ၀င္ရင္ ျဖစ္ျခင္တယ္။ အခြင္အလမ္းေတာ့ မမ်ားပါ။ ပါးစပ္မွာ အနာအဆာရွိတာ၊ သြားဖံုး ေသြးယိုတာမ်ိဳးမွာ ကူးမယ္။ Deep or open-mouthed kissing ႏႈတ္ခမ္းျခင္း စုပ္တာနဲ႔လဲ အခြင့္အလမ္း နည္းနည္းေလး ရွိေသးတယ္။ သြားရည္မွာ ပိုးအေရအတြက္ နဲနဲေတာ့ ပါတယ္။ သြားရည္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေသြးထြက္စရာရွိရင္သာ ျဖစ္ပါမယ္။ လိင္မဆက္ဆံမီ ထြက္တဲ့ က်ားအရည္ Precum ထဲမွာ ပိုး ပါေနေပမဲ့ ကူးေလာက္ေအာင္ မ်ား-မမ်ားဆိုတာ မေသျခာပါ။

ပါးစပ္သံုးတာကေန အကူးစက္ႏိုင္ဆံုး STD ဟာ Herpes ေရယံုပါ။ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ HSV type 1 နဲ႔ HSV type 2 ျဖစ္တယ္။ Type 1 က ပါးစပ္တ၀ိႈက္မွာ Cold sores မနာတဲ့အနာ ေပါက္ေစျပီး၊ Type 2 ကေန Genital herpes လိင္လမ္း ေရယံု ျဖစ္ေစတယ္။ Human Papilloma Virus (HPV) ဆိုတာလဲ ပါးစပ္လမ္းကေနကူးျပီး Genital warts လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ ေပါက္ႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္လမ္းသံုးရင္ (ဂႏိုရီးယား) ပိုးက လည္ေခ်ာင္းမွာ ကူးလာေစ ႏိုင္ျပီး၊ လည္ေခ်ာင္းကေန (ပါတနာ) ရဲ႕ တျခားလိင္လမ္းေတြ ကူးမယ္။ လည္ေခ်ာင္းမွာ ျဖစ္တာကို ေဆးမကုဘဲ ၃ လနဲ႔ ေပ်ာက္ေစႏိုင္ေပမဲ့ ဒီပိုးဘဲ လိင္လမ္း ေရာက္ရင္ Antibiotics ေဆးမေပးဘဲ မေပ်ာက္ေတာ့ဘူး။ Chlamydia ပိုးလဲ ပါးစပ္သံုးလို႔ လည္ေခ်ာင္းကို ကူးႏိုင္တယ္။ နည္းေတာ့ နည္းပါတယ္။ Syphilis (ဆစ္ဖလစ္) ကလဲ ပါးစပ္သံုးတာမွာ အနာအဆာရွိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။

Hepatitis A, B, C အသဲေရာင္ပိုးေတြ နဲ႔ HIV
အျဖစ္မ်ားလွတဲ့ Hepatitis A အသဲေရာင္-အသား၀ါ A virus ပိုး ဆိုတာက ေရာဂါရွိသူရဲ႕ မစင္မွာ ပါေနတယ္။ HIV လိုဘဲ လိင္ဆက္ဆံတံုး ပါးစပ္သံုးရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ Hepatitis B ပိုးက Sexual fluids လိင္ဆက္ဆံရင္ ထြက္တဲ့အရည္ေတြနဲ႔ ေသြးမွာပါေနတယ္။ Hepatitis C ပိုးကေတာ့ ေသြးမွာပါတယ္။ ပါးစပ္သံုးရင္ အနာအဆာ ရွိမွသာ ကူးမယ္။ ပါးစပ္ကို သံုးတဲ့အခါ ပိုးရွိသူက လက္ခံသူ၊ ျပဳလုပ္သူက ပိုကင္းသူဆိုရင္ ပိုးပါတဲ့ Sexual fluid က ပိုးမရွိေသးသူရဲ႕ ရာသီေသြး၊ ဒဏ္ရာ၊ ေရာင္ေနတဲ့ အနာထဲ ၀င္လာမွ ကူးမယ္။ ပံုမွန္ ပါးစပ္-လည္ေခ်ာင္းကို ဖံုးေနတဲ့ အလႊာကေတာ့ ခံႏိုင္ရည္ ရွိပါတယ္။

ပါးစပ္ သံုးတဲ့အခါ ပိုးမရွိသူက လက္ခံသူ၊ ျပဳလုပ္သူက ပိုးရွိသူျဖစ္အံုးေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ သြားရည္ထဲမွာ ပိုးပါေနေပမဲ့ အေရအတြက္ နည္းလြန္းလို႔ပါ။ ပိုးရွိတဲ့ ျပဳလုပ္သူရဲ႕ အနာ-ဒဏ္ရာက ထြက္တဲ့ ေသြးက လက္ခံသူရဲ႕ လိင္လမ္း-စအိုမွာလဲ အနာအဆာရွိလို႔ ၀င္မွသာ ကူးေစမယ္။ ပါးစပ္လမ္း သံုးတယ္ဆိုတာ အမ်ားအားျဖင့္ ပံုမွန္လိင္လမ္းကို ဆက္ဆံေနရင္း လုပ္ၾကတာမ်ားလို႔ ဘယ္လမ္းေၾကာင့္ ကူးတာလဲ သိဘို႔ခက္ခဲတယ္။

၂၀၀၁ စပိန္သုေတသနတခုအရ HIV ပိုးမရွိတဲ့ က်ား-မ ဆက္ဆံတာသာ ၀ါသနာပါသူ ေယာက္်ား ၁၃၅ ေယာက္ဟာ ပိုးရွိသူ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္နဲ႔ အၾကိမ္ေပါင္း ၁၉၀၀၀ အကာကြယ္မဲ့ ပါးစပ္သံုးျပီး ဆက္ဆံၾကတယ္။ HIV ကူးလာတာ မေတြ႔ရပါ။ ေတာင္အာဖရိကမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ စတုတၳအၾကိမ္ေျမာက္ International Oral AIDS Conference မယ္ တင္ျပတာက ပါးစပ္သံုး လိင္ဆက္ဆံတာကေန ကူးစက္ႏိုင္စြမ္း တၾကိမ္ျပဳတိုင္း 0.04% per contact ရွိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

HIV Q and A
• လိင္ဆံရာသံုး အ၀တ္အစားေတြကေန ကူးသလား။ HIV ပိုးဟာ ကိုယ္ခႏၶာအျပင္ ေရာက္ရင္ ၾကာၾကာ မရွင္ႏိုင္ဘူး။ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ စမ္းဘို႔ လုပ္ရတာက ပိုးေကာင္ေရ အမ်ားၾကီးနဲ႔ လုပ္ရတယ္။ သူတို႔ၾကိဳက္တာမ်ိဳး စီမံထားရင္ လအထိ ထားႏိုင္ေပမဲ့ ေျခာက္ေသြ႔ သြားရင္ ၉၀-၉၉% က နာရီပိုင္းနဲ႔ ေသသြားၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပိုးပါတဲ့ ေသြးနဲ႔ အရည္ေတြဟာ ေျခာက္ေသြ႔သြားရင္ ကူးစရာလမ္း မရွိသေလာက္ပါ။
• သတိထားဘို႔ လိုေသးတာက ေသြးကိုစစ္ေတာ့ ပိုးနည္းနည္းေတြ႔ေပမဲ့ HIV ေတြက Semen တို႔ Vaginal fluids ေတြမွာ မ်ားေနႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသြးထဲမွာ Viral load မမ်ားေပမဲ့ အကာအကြယ္ယူဘို႔ မေမ့ပါနဲ႔။
• HIV-negative ဆိုတာ ဘာလဲ။ ေသြးစစ္ခ်ိန္မွာ သူ႔ေသြးထဲမယ္ HIV antibodies မေတြ႔သူျဖစ္တယ္။ HIV လံုး၀ ကင္းေနတယ္လို႔ေတာ့ မေျပာႏိုင္ေသးဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃-၆ လအတြင္း HIV ပိုးရွိသူနဲ႔ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံ ခဲ့ဘူးေပမဲ့ သူ႔ကို မကူးခဲ့ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ေသးဘူး။ AIDS ဘယ္ေတာ့မွ ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔လဲ မေျပာႏိုင္ပါ။
• HIV-positive ဆိုတာ ဘာလဲ။ တခ်ိန္ၾကရင္ AIDS ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ေသြးထဲမွာ ရွိေနျပီ။ ဒါေပမဲ့ AIDS ျဖစ္ေနျပီလို႔ ဆိုလိုတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ မၾကာခင္ ေသရေတာ့မယ္လို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ သူကေန အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံသူမ်ားကို ကူးစက္ေစႏိုင္ျပီ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကုိ ဂရုစိုက္၊ အစာအာဟာရလဲ မွ်တေအာင္စား၊ ပံုမွန္ ေဆးစစ္၊ ေသျခာ ေဆးကုေနရင္ အၾကာၾကီး အသက္ရွင္ပါမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

သားဆက္ ျခားနည္းေတြ က မ်ား တယ္ ဆို ေတာ ့ ... ဘာ ကိုေ႐ြး မ လဲ


၁ ... အသည္း ေ၀ဒနာ ရွင္မ်ား.. ရင္ သား ကင္ဆာ ေ၀ဒနာ ရွင္ မ်ား သည္္ ... တား ေဆး ထိုး ေဆး မ်ား ေရွာင္ သင့္ ၿပီ း ... IUCD သံုး သင္ ့ ပါ သည္ ။
၂ ... သားအိမ္ ကင္ဆာ ... မ်ိဳး ဥအိမ္ ကင္ ဆာ ေ၀ဒနာ ရွင္ မ်ား သည္ ... IUCD ေရွာင္ ျပီး ... တားေဆး ထိုး ေဆးသံုး သင့္ ပါ သည္ ။
၃ ... ေသြး ခဲ ေ၀ ဒနာ ရွင္ မ်ား သည္ ... သား ေၾကာ မျဖတ္ သင့္ ပါ ... estrogen ပါ ေသာ ေဆး ကိုျပီး ... progestrogen ပါ ေသာ ေဆး ကို သုံး ပါ ။
၄ ... ေသြး တိုး ေ၀ဒနာ ရွင္ မ်ား သည္ ...သားေၾကာ ျဖတ္ ျခင္း ... estrogen တို ့ ကို ေရွာင္ ျပီး ... IUCD Progestrogen Norplant တို ကို သံုး နုိင္ ပါ သည္။
၅ ... ဆီး ခ်ိုဳ သက္ ၂၀ ႏွစ္ ေက်ာ္ လာ သူ မ်ား သည္ ... estrogen ကို ေရွာင္ ရပါ မည္္ ။
၆ ... တက္ တတ္ သူ မ်ား ... ေခါင္း ကိုက္ တတ္ သူ မ်ား သည္ ... တားေဆး ထိုး ေဆး မ်ား ေရွာင္ ျပီး ... IUCD သံုး သင့္ ပါ သည္။

From:http://health.ngoinmyanmar.org/search/label/Family%20Planning

ကိုယ္ဝန္ တားဆီးျခင္း နည္းလမ္းမ်ား



“ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားမႈ မျပည့္စံု ပါဘဲလ်က္ ပရမ္းပတာ လက္လြတ္ စပယ္ ဖိတ္ေခၚမႈသည္ ဧည့္သည္မ်ား အတြက္ အညွာ အတာမဲ႔စြာ ရက္စက္မႈ တစ္ခုပင္တည္း။”

ပဋိသေႏၶ တားဆီးျခင္း နည္းလမ္းမ်ား ကို အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလံုး သိထားသင့္ ေပသည္။ တကယ္ေတာ့ လိင္ဆႏၵ ျပည့္ဝမႈ အတြက္ အားထုတ္ရင္း၊ မလိုခ်င္ဘဲ ကေလးေမြးျခင္း သည္ အျပစ္မဲ့သည့္ ကေလးငယ္မ်ားကို မညွာမတာ ဒုကၡ ခံခိုင္းဖို႔ လူ႔ေလာကထဲ ေခၚယူခဲ့ျခင္း သာ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး၊ အိ္မ္ေထာင္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အေျခအေနမ်ား ေျပလည္ ေကာင္းမြန္ျခင္း မရွိေသးခင္မွာ မလိုလားေသာ ကိုယ္ဝန္ (Unwanted Pregnancy) မရွိေစရန္ အခ်ိန္မီ တားဆီး သင့္ေပသည္။

ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္သင့္သူမ်ား

၁။ အသက္(၁၈)ႏွစ္ေအာက္ ငယ္ရြယ္သူမ်ားတြင္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း။

၂။ အသက္(၃၅)ႏွစ္အထက္ ႀကီးရင့္သူမ်ားတြင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း။

၃။ သားသမီးဦးေရ(၄)ဦးထက္ ပိုမိုေမြးဖြားျခင္း။


ပဋိသေႏၶတားဆီးျခင္းနည္းလမ္းမ်ား

၁။ အမ်ိဳးသားမ်ား လိင္တန္ဆာစြပ္ သားေရဖံုး သံုးျခင္း။

၂။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ထိုးေဆးအသံုးျပဳျခင္း။

၃။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စားေဆးကတ္ စားသံုးျခင္း။

၄။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သားအိမ္တြင္း ပစၥည္းထည့္ျခင္း။

၅။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရာသီေသြးေပၚေသာ ဓမၼတာစက္ဝန္းအရ ရက္ေရွာင္ျခင္း။

၆။ အမ်ိဳးသား၏ သုက္ရည္ကို အမ်ိဳသမီးျဖစ္သူ၏ မိန္းမကိုယ္ျပင္ပ၌သာ စြန္႔ပစ္ရန္အတြက္ လိ္င္ဆက္ဆံမႈကို သတိျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း။


၁။ အမ်ိဳးသားမ်ား လိင္တန္ဆာစြပ္ သားေရဖံုး (Condom) သံုးျခင္း။

လိင္ ဆက္ဆံရာတြင္ သုက္ပိုးရည္ မ်ား မိန္းမကိုယ္တြင္း မဝင္ေရာက္ ေစရန္ ကာကြယ္ ေပးသည္။ သားသမီး ရယူလိုျခင္း မရွိသည့္ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္လံုး လိင္ ဆက္ဆံတိုင္း ကြန္ဒံုး(ေခၚ)သားေရစြပ္ကို သံုးစြဲရန္ လိုသည္။ လိင္ဆက္ဆံျခင္းျဖင့္ ကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကိုလည္း ကြန္ဒံုး သံုးစြဲျခင္း ျဖင့္ ကာကြယ္ ႏိုင္သည္။

ကြန္ဒံုးသည္
- သံုးစြဲရလြယ္ကူသည္။

- ဝယ္ယူရလြယ္ကူသည္။

- စားေဆး၊ ထိုးေဆး၊ သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ျခင္းျဖင့္ သားဆက္ျခားျခင္း အဆင္မေျပသူမ်ား၊ (ဥပမာ - ေသြးတိုး ေရာဂါ၊ ႏွလံုး ေရာဂါ၊ ပန္းနာ ရင္က်ပ္ စသည့္ ေရာဂါ ရွိသူမ်ား) ၏ ခင္ပြန္းသည္မ်ား သံုးႏိုင္သည္။

သားသမီးယူလိုယူလိုသည့္အခါတြင္ ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္ျခင္းျဖင့္ သားသမီးျပန္လည္ ရယူႏိုင္ပါသည္။

ကြန္ဒံုးအသံုးမျပဳမီ သတိထားရမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။

(၁) ကြန္ဒံုးကို ေနပူထဲမထားရပါ။

(၂) ကြန္ဒံုးတစ္ခုကို တစ္ႀကိမ္သာ အသံုးျပဳရမည္။

(၃) အျခားအဆီမ်ားႏွင့္ သံုးစြဲျခင္း မျပဳသင့္ပါ။

(၄) ရက္လြန္ (Expired Date) ျဖစ္မျဖစ္ကို ေသခ်ာစြာဖတ္႐ႈၿပီး ရက္မလြန္ေသးေသာ ကြန္ဒံုးကိုသာ ေ႐ြးခ်ယ္သံုးစြဲသင့္သည္။

(၅) ကြန္ဒံုးကို မ်ားေသာအားျဖင့္ ရာဘာသားေရ (Rubber) ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္အတြက္ သားေရကဲ့သို႔ ဆြဲမရေသာ ကြန္ဒံုးမ်ားကို မသံုးသင့္ပါ။

(၆) ကြန္ဒံုးကို သံုးစြဲခါနီးတြင္ အေပါက္အၿပဲ ပါ၊မပါ ေသခ်ာစြာစစ္ေဆးၿပီး အေပါက္ေသးေလးပင္ျဖစ္ေစ ပါလာလွ်င္ လံုးဝမသံုးပါႏွင့္။


ကြန္ဒံုး (ေခၚ) သားေရစြပ္ ႏွင့္ စိမ္း ေနသူမ်ား အတြက္ ၄င္း အသံုးျပဳနည္း ကို ရွင္းျပပါမည္။ ကြန္ဒံုး ကို ေဆးဆိုင္မ်ား၊ ကြမ္းယာ ဆုိင္မ်ားႏွင့္ လမ္းေဘး ဆိုင္မ်ားတြင္ အလြယ္တကူ ဝယ္ယူ ရရွိ ႏိုင္သည္။ ကြန္ဒံုး မၿပဲေစရန္ ကြန္ဒံုး အထုပ္ကေလးကို သတိႏွင့္ ေသခ်ာစြာ ေဖာက္ရ၏။ အသံုးမျပဳမီ သားေရစြပ္၏ ထိပ္တြင္ ေလ မဝင္ေစရန္ ဂ႐ုျပဳဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ကြန္ဒံုး ထိပ္ဖ်ားကို လက္ညိွဳး လက္မတို႔ျဖင့္ ဖိ၍ ကိုင္ၿပီး ေယာက်္ား တန္ဆာထိပ္တြင္ ညင္သာစြာ စြပ္ပါ။ ထို႔ေနာက္ အျခား လက္တစ္ဖက္ျဖင့္ ကြန္ဒံုးကို ေျဖခ်ပါ။ လက္မ၊ လက္ညိွဳး တို႔ျဖင့္ဖိ၍ ကိုင္ထားေသာ ကြန္ဒံုး ထိ္ပ္ဖ်ားသည္ သုက္ရည္ အတြက္ ေနရာ ခ်န္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ကြန္ဒံုးကို အမ်ိဳးသား၏ တန္ဆာရင္း ထိ ေရာက္ေအာင္ ေျဖခ် ရမည္။ လိင္ဆက္ဆံ ၿပီး၍ အမ်ိဳးသား သုက္ရည္ ထြက္သြားၿပီးေနာက္ ကြန္ဒံုးကို အရင္းမွ စကၠဴပါးျဖင့္ ကိုင္ၿပီး သတိျဖင့္ ေလွ်ာ၍ ျဖည္းျဖည္း ညင္သာ ခၽြတ္ယူပါ။ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ေသခ်ာစြာ ထုပ္ပိုး၍ အမႈိက္ပံုး အတြင္းသို႔ စနစ္တက် စြန္႔ပစ္သင့္သည္။

ေယာက်္ားျဖစ္သူ ကြန္ဒံုး သံုးစြဲျခင္းျဖင့္ မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ ရသြားႏိုင္သည့္ ႏႈန္းမွာ အမ်ိဳးသမီး ဦးေရႏွင့္ အေရအတြက္ ေျမွာက္လဒ္ တစ္ရာလွ်င္ ေျခာက္ေယာက္မွ တစ္ဆယ့္ ရွစ္ေယာက္ အတြင္းရွိသည္။ ပဋိသေႏၶ တားဆီးျခင္း နည္းလမ္္းမ်ား အားလံုးသည္ ရာႏႈန္းျပည့္ စိတ္ခ်ရသည္ ဟု လက္လြတ္စပယ္ မေျပာလိုပါ။ မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ ရသြားႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း အလြန္ နည္းပါးလွ်င္ ၄င္း နည္းလမ္း ေကာင္းမြန္ လံုျခံဳသည္ (Safe) ျဖစ္သည္ ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။

အမ်ိဳးသားသံုး ကြန္ဒံုး အသံုးျပဳနည္း



အမ်ိဳးသမီးသံုး ကြန္ဒံုး အသံုးျပဳနည္း


How To Use Female Condom - Click here for more amazing videos

၂။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ထိုးေဆးအသံုးျပဳျခင္း။

ထိုးေဆးကို (၃) လ တစ္ႀကိမ္ တင္ပါးမွာ ထိုးေပး ရသည္။ ရာသီ ေပၚသည့္ေန႔မွ (၅) ရက္ အတြင္း ထိုးသင့္သည္။ ရာသီ ေပၚၿပီး ၅-ရက္မွ ၉-ရက္ အတြင္း ထိုးမိပါက (၁၀) ရက္ အတြင္း လိင္ဆက္ဆံမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ သင့္သည္။ သို႔မဟုတ္ ပါက (Condom) သံုး၍ ဆက္ဆံ ႏိုင္သည္။

ကိုယ္ဝန္ တားေဆး ထိုးေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား ႏွင့္ အရင္ တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြး သင့္သည္။ ကိုယ္ဝန္ မရွိမွ ထိုးရပါမည္။ မီးဖြားၿပီး ၄၅-ရက္ (သို႔မဟုတ္) တစ္လခြဲ အၾကာတြင္ ထိုးေဆး စတင္ အသံုးျပဳ ႏိုင္သည္။ ထိုးေဆးသံုးၿပီး ၃-လၾကာလွ်င္ ေနာက္ထပ္ (၁)လံုး ထပ္ထိုး ရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုးေဆး ထိုးသည့္ ရက္စြဲကို ေသခ်ာစြာ မွတ္ထား သင့္သည္။ ေဆးထိုး ရာတြင္ ေဆးထိုးအပ္မွ အျခား ကူးစက္ ေရာဂါမ်ား မျပန္႔ပြားေစရန္ ေသခ်ာစြာ ပိုးသတ္ ထားေသာ ေဆးထိုးျပြန္ႏွင့္ အပ္မ်ား၊ တစ္ခါသံုး ေဆးထိုးျပြန္ႏွင့္ တစ္ခါသံုး ေဆးထိုး အပ္မ်ားကို သံုးသင့္သည္။ ထိုးေဆး သံုးျခင္းေၾကာင့္ ေအာက္ပါ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ရရွိႏိုင္ပါသည္။

(၁) ကေလးေဝးျခင္း။

(၂) မိခင္ ႏို႔ထြက္မႈကို မထိခိုက္ ႏိုင္သျဖင့္ ႏို႔တိုက္ မိခင္မ်ား အတြက္ သင့္ေလ်ာ္ျခင္း။

(၃) ေဆးထိုးရပ္လိုက္ပါက ေဆးအာနိသင္ ကုန္သည့္အခါတြင္ ကေလး ျပန္ရႏိုင္ျခင္း။

(၄) ၃-လလွ်င္ တစ္ႀကိမ္သာ ထိုးရသျဖင့္ သက္သာျခင္း


စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။

ဤေဆးထိုးလွ်င္ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရာသီမေပၚဘဲ ေတာက္ေလွ်ာက္တိမ္ျခင္း၊ အခ်ိဳ႕ရာသီေသြး တစ္စက္တစ္စက္ ေပၚေနျခင္း၊ ေသြးဆင္းမ်ားျခင္း၊ တခ်ိဳ႕ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ဝလာျခင္း စသည့္အက်ိဳးဆက္မ်ား လည္း ေတြ႔ရတတ္သည္။ ထိုသို႔ ေတြ႔ႀကံဳလာရသည့္အခါ ထိတ္လန္႔ေနစရာမလိုဘဲ တတ္ကၽြမ္းသူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္သင့္သည္။

အလြန္အမင္း ဝၿဖိဳးသူမ်ား၊ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ ရင္သား ကင္ဆာႏွင့္ အျခား ကင္ဆာ ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳႏွင့္ ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါရွိသူမ်ားမွာ ဤ နည္းလမ္းမ်ိဳး မသံုးသင့္ပါ။ စားေဆးႏွင့္ မတည့္သည့္ စားေဆး မစား လိုသူမ်ားႏွင့္ ေဆးေသာက္ရန္ ေမ့ေလ်ာ့ တတ္သူမ်ား သည္ ထိုးေဆးကို အသံုးျပဳ တတ္ၾကသည္။ ထိုးေဆး သံုးသူမ်ားတြင္ မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ ရသြားႏိုင္သည့္ႏႈန္း အလြန္ နည္းပါးေသာ္ လည္း အဆမတန္ ဝၿဖိဳး လာတတ္ျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အလွ ထိန္းသိမ္း လိုသူမ်ား မသံုးလိုၾကေပ။

၃။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စားေဆးကဒ္ စားသံုးျခင္း။

စားေဆး ကဒ္မ်ားသည္ ေဆးဆိုင္မ်ားတြင္လည္း အလြယ္တကူ ဝယ္ယူ ရရွိႏိုင္ေသာ အဖိုးႏႈန္း အလြန္ခ်ိဳသာသည့္ ပဋိသေႏၶ တားေဆး ကတ္ ျဖစ္သည္။

၄င္းေဆးကတ္မွ ပထမဆံုး အလံုးကို အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရာသီေသြး စေပၚသည့္ေန႔မွ တတိယေျမာက္ေန႔ တြင္ စတင္ ေသာက္ရပါသည္။ ညႊန္ျပ ထားသည့္ ျမားအတိုင္း တစ္ေန႔တစ္လံုး အခ်ိ္န္မွန္မွန္ ေသာက္သင့္သည္။ ေသာက္ရန္ ေမ့သြားပါက ထိုေဆးလံုးကို သတိရရခ်င္း ၁၂-နာရီအတြင္း ေသာက္ၿပီး ၄င္းေန႔အတြက္ ေဆးလံုးကိုေတာ့ ပံုမွန္အခ်ိန္တြင္ ဆက္ေသာက္ ႏိုင္သည္။ ေဆးကတ္ ကုန္သြားလွ်င္ ရက္မျခားပဲ အသစ္ ေဆးကဒ္၏ ပထမဆံုး အလံုးကို ေနာက္တစ္ေန႔ ဆက္ေသာက္ ရမည္ျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ မွန္မွန္ ေဆးေသာက္ရန္ မေမ့သင့္ပါ။ ေဆးေသာက္ရန္ ေမ့သြားေသာ ေန႔သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဓမၼတာပန္းပြင့္ရာ စက္ဝန္းတြင္ မ်ိဳးဥေၾကြၿပီး ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ေသာ ေန႔တစ္ေန႔ျဖစ္ေနၿပီး အမ်ိဳးသားႏွင့္လည္း လိင္ဆက္ဆံ ျဖစ္သည္ဆိုပါက ကိုယ္ဝန္ ရသြားသည့္ သာဓက ရွိပါသျဖင့္ ေဆးလံုးမ်ားကို ဂ႐ုတစိုက္ ေန႔စဥ္မွန္မွန္ ေသာက္သင့္ ေပသည္။

ရင္သားတြင္ အဖုအက်ိတ္ ရွိသူမ်ား၊ ေသြးေၾကာ ထံုးေရာဂါရွိသူမ်ား၊ မိန္းမကိုယ္မွ အေၾကာင္းရင္း မရွိဘဲ ေသြးဆင္း ေနသူမ်ား၊ ေလျဖတ္ ဖူးသူ၊ ေလျဖတ္ေနသူမ်ား၊ သားအိမ္ေခါင္း၊ သားဥစသည့္ မ်ိဳးပြား အဂၤါမ်ားတြင္ ကင္ဆာ ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ ႏို႔တိုက္မိခင္ (ကေလး ၆-လ အရြယ္အထိ) တို႔မွာ စားေဆး စားရန္ မသင့္ပါ။ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ေဆးလိပ္ အလြန္အကၽြံ ေသာက္သူမ်ား၊ ေသြးတိုး ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ ေရာဂါ ရွိသူမ်ား၊ ဝက္႐ူးျပန္ ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ေရာဂါ ရွိသူမ်ား၊ ႏွလံုး ေရာဂါ ရွိသူမ်ား၊ စိတ္က် ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးသူမ်ား၊ ႏို႔တိုက္မိခင္ (ကေလး ၆-လအထက္)မ်ားသည္ ကၽြမ္းက်င္ နားလည္သူမ်ား ႏွင့္ တိုင္ပင္ ဆံုးျဖတ္ၿပီးမွ ေဆးစား သင့္ပါသည္။

တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေဆးစား ခါစတြင္ ေအာက္ပါ ေဝဒနာမ်ားကို ခံစားရ တတ္ပါသည္။

၁။ မူးေဝျခင္း၊ ႏံုးေခြျခင္း ျဖစ္တတ္သည္။ (ညစာစားၿပီးခ်ိန္ (သို႔မဟုတ္) အိပ္ရာဝင္ခ်ိန္ ေသာက္သင့္သည္။ ၂-လ၊ ၃-လၾကာလွ်င္ ေပ်ာက္သြား ႏိုင္ပါသည္။)

၂။ ပ်ိဳ႕ျခင္း၊ အစားပ်က္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ (အက်င့္ ရလာလွ်င္ ေပ်ာက္သြား တတ္ပါသည္။)

၃။ ရင္သား တင္းျခင္း၊ ရင္သား နာလားျခင္း ျဖစ္တတ္သည္။ (မၾကာခင္ ေပ်ာက္သြားႏိုင္သည္။ အဆီ၊ အဆိမ့္၊ အခ်ိဳ ေလွ်ာ့စားကာ ကိုယ္လက္ လႈပ္႐ွားမႈျပဳလုပ္ သင့္ပါသည္။)


အကယ္၍ အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားအနက္မွ တစ္ခုခုကို ၾကာရွည္စြာ ခံစားရပါက ကၽြမ္းက်င္ နားလည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြး၍ အႀကံဉာဏ္ ေတာင္းရန္ လိုအပ္သည္။

စားေဆး ကဒ္မ်ားကို ႏွစ္ႏွစ္ထက္ပို၍ ဆက္တိုက္ မစားသင့္ဟု တခ်ိဳ႕ ေဆးပညာ စာအုပ္မ်ားတြင္ ေရးသား ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ တခ်ိဳ႕ေဆးပညာ ေဆာင္းပါး မ်ားကေတာ့ စားေဆးကဒ္မ်ားကို ၃-ႏွစ္မွ ၅-ႏွစ္အထိ ဆက္တိုက္ စားသံုးႏိုင္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးသမီး မ်ားမွာ ကိုယ္ဝန္တားေဆး ကတ္မ်ားကို ၈-ႏွစ္မွ ၁၀-ႏွစ္အထိ စားသံုးေသာ္လည္း ဘာမွ မျဖစ္သည္လည္း ရွိပါသည္။

ျဖစ္သင့္သည္မွာ ပဋိသေႏၶ တားေဆးကဒ္ မ်ားကို ၾကာရွည္ ဆက္တိုက္ စားသံုး ေနသူမ်ားသည္ ကာလ အပိုင္းအျခားအလိုက္ သားအိမ္ေခါင္း အသားစ စစ္ေဆးျခင္း (Periodic Cervical Cytology)၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ စစ္ေဆးျခင္း (Checking Blood Pressure)၊ ဆီးထဲ အခ်ိဳဓာတ္ စစ္ေဆးျခင္း (Testing for Glycosuria) မ်ား မၾကာခဏ ျပဳလုပ္ သင့္သည္။

သားသမီး ရယူလိုသည့္အခါ စားေဆးကတ္ စားသံုးေနျခင္းကို ခ်က္ခ်င္း ရပ္ဆိုင္းလိုက္ပါက ထိုအမ်ိဳးသမီးမွာ ပံုမွန္ မ်ိဳးဥ ေၾကြျခင္း (Regular Ovulation)သည္ သံုးလ အတြင္း ျပန္ေပၚ လာမည္ ျဖစ္သည္။

စားေဆး ကတ္သံုးျခင္းကို ႐ုတ္တရက္ ရပ္ဆိုင္း လိုက္လွ်င္ ႏွစ္ရက္၊ သံုးရက္မွ် ေသြးဆင္းလာ တတ္သည္။ မၾကာမီ ေသြးဆင္း ရပ္သြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၾကာရွည္ ေသြးဆင္း ေနလွ်င္ေတာ့ တတ္ကၽြမ္း နားလည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြး သင့္ပါသည္။

ေဆးစား ေနစဥ္ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာ ဝမ္းပ်က္ျခင္း ျဖစ္ေနသူမ်ားႏွင့္ ပထမဆံုး ေဆးကတ္စားသူမ်ား အတြက္ ကိုယ္ဝန္တားဆီးမႈ ရာႏႈန္းျပည့္ စိတ္ခ်ရသည္ဟု မဆိုႏိုင္ေပ။

၄။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ျခင္း။

ကမၻာေပၚရွိ အမ်ိဳးသမီး ဦးေရ သန္း(၆၀)ခန္႔ ဤနည္းကို အသံုးျပဳ ေနၾကသည္။ တတ္ကၽြမ္းနားလည္ သူမ်ားႏွင့္ ပစၥည္းထည့္ၿပီးလွ်င္ သားအိမ္ အတြင္းတြင္ ၅ ႏွစ္ခန္႔ ေကာင္းမြန္ စိတ္ခ်စြာ ထားႏိုင္ပါသည္။

သားအိမ္ အတြင္းသို႔ ထည့္ႏိုင္သည့္ ပစၥည္းမ်ားမွာ ပံုသ႑ာန္ႏွင့္ အမ်ိဳးအစား အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကသည္။ အဂၤလိပ္ စာလံုးႀကီး တီပံု (T) အဂၤလိပ္ နံပါတ္ ခုနစ္ (7)၊ ကြင္းႀကိဳးပံု၊ ကြင္းပံု၊ ေလးကိုင္းပံု၊ အရစ္အေခြ စပရင္ပံု စသည့္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ ေရႊ၊ ေငြ၊ ေၾကးနီ၊ နစ္ကယ္လ္၊ သတၱဳမ်ားေရာစပ္၍လည္း အရြယ္အစားအမ်ိဳးမ်ိဳး ျပဳလုပ္ထားၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ ပလပ္စတစ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ ထားသည္လည္း ရွိ၏။ သားအိမ္အတြင္း ပစၥည္း ထည့္မည့္ အမ်ိဳးသမီးသည္ ကိုယ္ဝန္ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ ေဆာင္ဖူးသည္၊ ကေလး ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ေမြးဖြား ဖူးသည္၊ ထို အမ်ိဳးသမီး၏ က်န္းမာေရး အေျခအေန၊ သားအိမ္ အရြယ္အစား အထူအပါး ဘယ္သို႔ရွိသည္ စသည္ျဖင့္ စဥ္းစား ခ်င့္ခ်ိန္၍ သင့္ေတာ္မည့္ ပစၥည္းကို ထည့္ေပးရန္ လိုအပ္ ေသာေၾကာင့္ တတ္ကၽြမ္း နားလည္သူမ်ား ႏွင့္သာ ထည့္သြင္း သင့္သည္။



ရာသီေသြးေပၚေနခ်ိန္ (သို႔မဟုတ္) ေပၚၿပီးစ အခ်ိန္၊ မီးဖြားၿပီး ေနာက္တြင္ (သို႔မဟုတ္) ေျခာက္လပတ္ ေက်ာ္လြန္ ၿပီးသည့္ အခ်ိန္၊ သားေလွ်ာ္ၿပီး ေနာက္ တစ္ပတ္တြင္း (သို႔မဟုတ္) ေျခာက္ပတ္ လြန္ေျမာက္ သည့္ အခ်ိန္တြင္ သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ျခင္းကို ခံယူ ႏိုင္ပါသည္။

မီးယပ္ ဆိုင္ရာ ဓမၼတာ မမွန္သူ၊ အဆင္း မ်ားလြန္းသူ၊ သားအိမ္ အေနအထား ပံုမွန္ မဟုတ္သူမ်ား၊ သားအိမ္ (သို႔မဟုတ္) သားအိမ္ျပြန္ ေရာင္ရမ္းေသာ ေဝဒနာခံစားေနသူမ်ား၊ သားအိမ္မွအပ အျခားေသာ ေနရာ (ဥပမာ-သားအိမ္ျပြန္) တြင္ သေႏၶတည္ဖူးသူမ်ား၊ ဆီးပူ ေညာင္းက် ေရာဂါျဖစ္ေနသူႏွင့္ သားအိမ္လည္တံ တြင္ ေရာဂါရွိေနသူမ်ားမွာ သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ျခင္းနည္းကို မသံုးသင့္ေပ။

သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ရန္ သင့္ေတာ္သူ မ်ားမွာ အနည္းဆံုး တစ္ႀကိမ္ ႐ိုး႐ိုး မီးဖြားၿပီး သူမ်ား၊ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား၊ သားသမီး ဦးေရ ျပည့္စံုၿပီး သားေၾကာ မျဖတ္လို ေသးသူမ်ားပင္ ျဖစ္၏။ သားအိမ္ တြင္းထည့္ ပစၥည္းမ်ားမွာ ႏိုင္လြန္ႀကိဳး အၿမီးတန္း (Nylon Thread Tail) ေလးမ်ား ပါရွိတတ္ၿပီး ယင္းႀကိဳးေလးသည္ သားအိမ္ လည္တံမွ တဆင့္ မိန္းမ အဂၤါဇာတ္ (Vagina) ထဲတြင္ ရွိေန တတ္သျဖင့္ ၎ အၿမီးတန္း ေလးကို မၾကာခဏ စမ္းသပ္ၾကည့္ျခင္း အားျဖင့္ သားအိမ္တြင္း၌ ထိုပစၥည္း ေနသားတက် ရွိ၊မရွိ သိသာ ႏိုင္သည္။ သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ထားေသာ အမ်ိဳးသမီး မ်ားသည္ အခါအားေလွ်ာ္စြာ ျပန္လည္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမႈ ခံယူရန္ လိုအပ္ပါသည္။

သားအိမ္တြင္း ပစၥည္းထည့့္ျခင္း နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳျခင္းေၾကာင့္-

(က) ေငြ အကုန္အက် သက္သာျခင္း

(ခ) ကိုယ္ဝန္ မရွိေစရန္ စိတ္ခ်ရျခင္း

(ဂ) ေန႔စဥ္ ေဆးေသာက္ရသည့္ ဒုကၡမွ ကင္းေဝးျခင္း

(ဃ) ႏွစ္ရွည္ အာနိသင္ရွိျခင္း

(င) သားသမီး ျပန္ရယူလိုလွ်င္ လြယ္ကူျခင္း

(စ) ႏို႔တိုက္မိခင္ မ်ား အတြက္ မိခင္ႏို႔ ထြက္ျခင္း

(ဆ) လိင္ ဆက္ဆံရာတြင္ အေႏွာင့္အယွက္ မရွိျခင္း

(ဇ) ေဆးခန္းသို႔ မၾကာခဏ လာရန္မလိုျခင္း
စသည့္ အက်ိဳး ေက်းဇူးမ်ား ရရွိေစပါသည္။

သားအိမ္တြင္း ပစၥည္းထည့္သည့္အခါ ႐ုတ္တရက္ မူးေမ့သြားျခင္း (Fainting or Collapse) ျဖစ္တတ္သည့္ သာဓက လည္းရွိသျဖင့္ ပစၥည္း ထည့္မည့္ အမ်ိဳးသမီးအား ေသခ်ာ ရွင္းလင္း ေျပာျပ ထားရပါသည္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီး မ်ားမွာ သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ၿပီး ေနာက္ ဓမၼတာ ေသြးဆင္း မ်ားလာျခင္း၊ ရာသီေသြး ေပၚၿပီးေသာ္လည္း ေသြးနည္းနည္းခ်င္း မၾကာမၾကာ ဆင္းေနျခင္း၊ ရာသီ လာသည့္ အခါ ဗိုက္နာ ဗိုက္ေအာင့္ ေဝဒနာ ခံစား လာရျခင္းမ်ား ေတြ႔ၾကံဳရတတ္သည္။ တခ်ိဳ႕မွာမူ သားအိမ္ႏွင့္ သားအိမ္ျပြန္ ေရာင္ရမ္း ျခင္း၊ သားအိမ္ လည္တံ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရျခင္း၊ သားအိမ္တြင္း ထည့္ထားေသာ ပစၥည္းေလး ေနရာ လြဲမွား ေရာက္ရွိျခင္းမ်ား ျဖစ္တတ္ ေသာ္လည္း ေတြ႔ရခဲေသာ ျပႆနာ မ်ားသာ ျဖစ္သည္။

သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ထားေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အတြက္ ပစၥည္း စတင္ထည့္ေသာ ပထမႏွစ္ အတြင္း မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ ရသြားႏိုင္ေသာ ႏႈန္းမွာ အမ်ိဳးသမီး ဦးေရႏွင့္ ႏွစ္အေရအတြက္ ေျမာက္လဒ္ တစ္ရာလွ်င္ ႏွစ္ေယာက္ သံုးေယာက္မွ် ရွိေသာ္လည္း ပစၥည္း ထည့္ထားေသာႏွစ္ ၾကာေလေလ၊ ထိုပစၥည္းေၾကာင့္ အလိုအေလ်ာက္ သားေလွ်ာ သြားႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း မ်ားပါသည္။

၅။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရာသီေသြး ေပၚေသာ ဓမၼတာ စက္ဝန္းအရ ရက္ေရွာင္ျခင္း။

ပဋိသေႏၶ တားဆီးရန္ အတြက္ ထိုးေဆး အသံုးျပဳျခင္း၊ တားေဆး ကတ္ စားသံုးျခင္း၊ သားအိမ္တြင္း ပစၥည္း ထည့္ျခင္း၊ အမ်ိဳးသားမ်ား သားေရစြပ္ သံုးျခင္း နည္းလမ္းမ်ား ကို အဆင္မေျပ၊ မႏွစ္သက္၍ မသံုးလို ပါက ရက္ေရွာင္ျခင္း နည္း (Safe Period-Rhythm Method) ကို သံုးၾကသည္။

ရက္ေရွာင္ျခင္း နည္းလမ္းမွာ ကိုယ္ဝန္ ရရွိရန္ အခြင့္အလမ္း အလြန္ နည္းပါးေသာ ရက္မ်ား တြင္သာ လိင္ဆက္ဆံျခင္း ျပဳၿပီး က်န္ ရက္မ်ားတြင္ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ ရရွိရန္ အခြင့္အလမ္း အလြန္ နည္းပါးေသာ ရက္မ်ား (Safe Period) သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ၏ ဓမၼတာ စက္ဝန္းလည္ပတ္ သည့္ ရက္ကာလ မတူညီ သည့္အတြက္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး မတူညီ ႏိုင္ေခ်။ ဥပမာ အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ၏ ဓမၼတာ စက္ဝန္း (Menstrual Cycle) သည္ လစဥ္ ၂၈ ရက္စက္ဝန္း (28 days Cycle) ျဖစ္ပါက လိင္ ဆက္ဆံျခင္း ျပဳလိုပါက ျပဳႏိုင္ေသာ (Safe Period) မွာ ရာသီလာ ေနစဥ္ရက္မ်ား (The days of Menstrual Flow) ႏွင့္ ရာသီ လာၿပီးေနာက္ ၃-ရက္၊ ရာသီ မလာခင္ ၉-ရက္တို႔ျဖစ္သည္။



အကယ္၍ အမ်ိဳးသမီး၏ ဓမၼတာ စက္ဝန္းကာလသည္ ၂၈-ရက္ထက္ ပိုတို ေနပါက ၎ ပိုတိုေတာင္းေသာ ရက္ကို ရာသီလာၿပီး ေနာက္ ၃-ရက္မွ ထပ္မံ ႏႈတ္ရမည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ယင္းအမ်ိဳးသမီး၏ ဓမၼတာစက္ဝန္းသည္ ၂၆-ရက္သာ ရွိသည္ဆိုပါက ယင္းအမ်ိဳးသမီးသည္ ရာသီလာေနစဥ္ရက္မ်ား၊ ရာသီလာၿပီးေနာက္ ၁-ရက္ႏွင့္ ရာသီမလာခင္ ၉-ရက္အလိုတို႔တြင္ လိင္ဆက္ဆံျခင္းျပဳႏိုင္ပါသည္။

အမ်ိဳးသမီး၏ ဓမၼတာစက္ဝန္းသည္ ၂၈-ရက္ထက္ ပိုၾကာရွည္ပါက ထို ပိုလာေသာရက္ကို ရာသီ လာၿပီးေနာက္ ၃-ရက္တြင္ ေပါင္းထည့္ ရပါသည္။ ဥပမာ- ထိုအမ်ိဳးသမီး သည္ ၃၀-ရက္စက္ဝန္း (30 days Cycle) ရွိပါက ထိုအမ်ိဳးသမီးအတြက္ (Safe Period)မွာ ရာသီ လာေနစဥ္ ရက္မ်ား(the days of Menstrual Flow) ႏွင့္ ရာသီ လာၿပီး ေနာက္ ၅-ရက္ (5 days Postmenstrually)၊ ရာသီ မလာမီရက္ (9 days Premenstrually) တို႔ ျဖစ္သည္။ အၾကမ္းဖ်င္း အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလံုး အတြက္ ရာသီ မလာမီ ၇-ရက္သည္ လိင္ဆက္ဆံျခင္း ျပဳေသာ္လည္း ကိုယ္ဝန္ရရန္ အခြင့္အလမ္း အလြန္ ရွားပါး၍ လံုျခံဳ စိတ္ခ်ရဆံုး အခ်ိန္မ်ား ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဤနည္းလမ္းကို ဓမၼတာ မွန္မွန္ လာေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ကသာ သံုးသင့္ၿပီး ဤနည္းလမ္း သည္ မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ရရွိ သြားႏိုင္သည့္ ႏႈန္း ျမင့္သျဖင့္ စိတ္မခ်ရေပ။

၆။ အမ်ိဳးသား၏ သုက္ရည္ကို အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္သူ၏ မိန္းမကိုယ္ ျပင္ပ၌သာ စြန္႔ပစ္ရန္ အတြက္ လိ္င္ဆက္ဆံမႈကို သတိျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း။

ဤနည္းကို (Incomplete Coitus) ဟုေခၚသည္။ သံုးမ်ိဳး ထိန္းခ်ဳပ္ၾကသည္။ ဤနည္းမ်ား သည္ ေဆးဝါး ပစၥည္းကိရိယာ တစ္စံုတစ္ရာ မလိုအပ္၍ ေငြေၾကး အထူးတလည္ကုန္က်ရန္ မလိုအပ္ေသာ္လည္း မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ရသြားႏိုင္သည့္ႏႈန္းမွာ အမ်ိဳးသမီး ဦးေရႏွင့္ ႏွစ္အေရအတြက္ ေျမွာက္လဒ္တစ္ရာလွ်င္ ၁၂ ေယာက္မွ ၃၆ ေယာက္ထိရွိသျဖင့္ ႏႈန္းအလြန္ျမင့္မားသည္။ စိတ္ခ် လံုျခံဳမႈ အလြန္နည္း သည္ ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ကိုးကား။ ။ ယဥ္မင္းဦး (ေဆးတကၠသိုလ္) ၏ သေႏၶကာတာ မွ
Living together ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
မွတ္ရလြယ္ေအာင္ အခ်က္ကေလးေတြစဥ္ၿပီး ၾကည့္ရေအာင္ ။

၁ ။ အပ်ိဳစင္ဘ၀ကို ယူၿပီးသြားေတာ့ ခ်စ္သူကၾကာရင္ ရိုးလာၿပီး စြန္႔ပစ္ခံရတာမ်ိဳး ၾကံဳရႏိုင္ပါတယ္ ။ (ဒါေၾကာင့္ ခက္ ခဲေလ ပိုတန္ဖိုးၿမင့္ေလလို႔ ဆိုခဲ့ၾကတာေပါ့ )

၂ ။ တနည္းနည္းနဲ႔ မိဘေတြသိသြားရင္ အရွက္ ၊ သိကၡာ က်ဆင္းႏိုင္မဲ့အၿဖစ္မ်ိဳးပါ ။ အထူးသၿဖင့္ မိန္း ကေလးေတြမွာေပါ့ ။

၃ ။ ကိုယ္က အပ်ိဳစင္ဘ၀ေပးၿပီးေတာ့ သူ႔ဖက္က ကိုယ့္ကို တာ၀န္ယူပါ့မလားဆိုတဲ့ ပူပန္ေသာကမ်ိဳး (Anxiety) ရႏိုင္ပါတယ္ ။ အၿမဲတမ္းစိတ္ပူေနရတတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုး depressionအထိရႏိုင္ပါတယ္ ။

၄ ။ Living together ေနခဲ့တုန္းက စိတ္ခ်ရတဲ့ သေႏၶတားနည္း (Safety contraceptive method) မသံုးခဲ့ရင္ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ပါတယ္ ။

၅ ။ ကိုယ္၀န္ရလာခဲ့ရင္ အဆင္သင့္မၿဖစ္ၾကေသးေတာ့ အမ်ားစုက ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ၿခင္း (Abortion) ဆိုတဲ့ဖက္ကို ဦးတည္ၾကမွာပါ ။ ဒီအခါ အပစ္မရွိတဲ့ အသက္ေတြေသၾကရဦးမယ္ ။

အထက္ပါ ငါးခ်က္ဟာ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ေယဘူယ် ဆိုးက်ိဳးငါးခ်က္ပဲရွိပါေသးတယ္ ။ အေသးစိတ္ထပ္ခ်ဲ႔ရင္ အမ်ားၾကီး ရွိပါေသးတယ္ ။ (ဥပမာ အကုန္လံုးလူသိရွင္ၾကားသိသြားၿပီမွေယာကၤ်ားေလးဖက္က သေဘာမတူဘူး တာ၀န္မယူႏိုင္ဘူးဆိုခဲ့ရင္.....................)

Living together ၏ေနာက္ဆက္တြဲၾကံဳေတြ႔ရမည့္ လူမႈေရးၿပႆနာမ်ား (Social Problems)

“ ေသေသခ်ာခ်ာ ၿပင္ဆင္ထားၿခင္းမရွိပဲ ဧည့္သည္တစ္ေယာက္ကို ဖိတ္ေခၚၿခင္းဟာ အိမ္ရွင္ တာ၀န္မေက်ပါဘူး ”

လုပ္ၿပီဆိုမွေတာ့ ပီပီၿပင္ၿပင္ေပါ့ ။ ကဲ Living together ဘယ္ေတာ့မွ အတူမေနဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဘာမွေၿပာ စရာမရွိပါဘူး ။ ကဲ ေနမယ္ရွင္ ဆိုတဲ့မိန္းကေလးေတြအဖို႔ ဘာေတြလုပ္ သင့္သလဲဆိုတဲ့ အ ခ်က္ေတြကို ေရးေပး လုိက္ပါတယ္ ။

၁ ။ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ လံုး၀ ကာကြယ္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကိုေမြးပါ ။

၂ ။ မိမိရဲ႕ partner ကို ကြန္ဒံုးသံုးခိုင္းပါ ။ တခ်ိဳ႔လူေတြက မိန္းကေလးဖက္ထည့္မတြက္ပဲ တစ္လႊာၿခားရင္ တစ္ကမၻာၿခားတယ္ လုပ္ၾကေသးတယ္ ။ အဲဒီေနရာမ်ိဳးမွာ မိန္းကေလးဖက္က ၿပတ္ၿပတ္သားသားအမိန္႔ေပးပါ ။

၃ ။ ကဲ ရွံုးနိမ့္သြားၿပီဆိုပါစို႔ ။ အမိန္႔ေပးႏိုင္စြမ္းမရွိလို႔ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမိၿပီဆိုပါစို႔ ။ လိင္ဆက္ဆံမႈရဲ႕ အၿမင့္ဆံုးအခ်ိန္ သုတ္လႊြတ္ၿခင္းမေရာက္ခင္ ၾကိဳေၿပာခိုင္းပါ ။ သုတ္ရည္ကို မိမိ မိန္းမကိုယ္ (vagina) ထဲမွာမလႊတ္ေစပဲ အၿပင္မွာ ထုတ္ခိုင္းပါ ။ဒီနည္းလမ္းကလည္း ေၿပာမယ့္သာေၿပာတာ အဲဒီအခ်ိန္က်မွ အၿပင္ထုတ္ ၊ အၿပင္မွာ လႊတ္ဆုိတာ သိပ္ေတာ့လြယ္မယ္မထင္ပါဘူး ။

၄ ။ ကဲ နံပါတ္ ၃အခ်က္ကိုလည္း ရွံုးနိမ့္ၿပီး သုတ္ရည္ကိုလည္း မိန္းမကိုယ္ထဲ လႊတ္မိသြားၿပီး အရာအားလံုး ၿပီးဆံုးသြားၿပီဆိုပါစို႔ ။ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ၇၂ နာရီအတြင္း ေသာက္ရတဲ့အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြ အလြယ္တကူ ၀ယ္လို႔ရပါၿပီ ။ Levonogestrel 0.75 mg ပါ၀င္ပါတယ္ ။ လိမ္ဆက္ဆံၿပီးၿပီးခ်င္း ၇၂ နာရီအတြင္း ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာ စေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆး ၂ လံုးပါပါတယ္ ။ ပထမေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ ၁၂ နာရီၾကာရင္ေနာက္တစ္လံုးေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆးေသာက္ၿပီး လို႔ ၁ နာရီအတြင္း ပ်ိဳ႕အန္ခဲ့ရင္ ၿပန္ေသာက္ရပါမယ္ ။

၅ ။ ခဏခဏေတာ့ Living together အတူမေနမိပါေစနဲ႔ ။ ဒါဆိုရင္ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးကလည္း ကူညီေပးႏိုင္ မွာမဟုတ္ပါဘူး ။ ခဏခဏ ေနမယ္စိတ္ကူးရွိရင္ ေရရွည္စီမံကိန္း ဆြဲပါ ။ OC Pills လို႔ေခၚတဲ့ ၿမွားကဒ္ေလးေတြေသာက္မလား ၊ ၃ လခံေဆး 3 month depo injection ထိုးမလား ၊ IUD လို႔ေခၚတဲ့ သားအိမ္ တြင္းထည့္ပစၥည္းထည့္မလား သင္ၾကိဳက္ရာေရြးပါ ။

ခ်စ္ၿခင္းေမတၱာဆိုတာ sex နဲ႔တြဲမွ ေလးနက္ခို္င္ၿမဲတဲ့အရာမဟုတ္ပါဘူး ။ သူ႔အလိုလို နားလည္ခႊင့္လႊတ္ ခ်စ္တတ္ၿခင္းဟာလည္း မြန္ၿမတ္တဲ့စိတ္ကေလးတစ္ခုပါပဲ ။

အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေရးသားၿခင္းဟာ လူငယ္လူရြယ္ေလးေတြအဖို႔ သိသင့္သိထိုက္တာေတြကို ရွင္းရွင္း လင္းလင္း သိၿပီး ေရွာင္သင့္တာေရွာင္ေဆာင္သင့္တာေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ Love နဲ႔ Sex ကို ခြဲခြဲၿခားၿခား သိၿမင္ႏိုင္ပါေစဟု ေလးနက္စြာ ဆႏၵၿပဳလွ်က္.............။

(မရွင္းလင္းတာေတြ ထပ္ၿပီးသိခ်င္တာေတြကို ကြန္းမန္႔မွာေမးသြားႏိုင္ပါတယ္ ။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ၿပန္ လည္ေၿဖေပးသြားပါ့မယ္ ။ )

သက္တန္႔ခ်ိဳ
23 Feb 2011

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္

HIV ပိုးရွိသူ ကေလးယူမယ္္ဆို



HIV ပိုးရွိတယ္လို႔ သိလိုက္တာနဲ႔ မွန္ကန္တိက်ၿပီး အက်ိဳးရွိေစမယ့္ နည္းလမ္းေတြကို ရရွိႏိုင္ဖို႔ HIV/AIDS အေၾကာင္းကို တကယ္အႀကံျပဳႏိုင္၊ ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ပဲ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ယူသင့္ပါတယ္။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ တစ္ဦးတည္း တိတ္တိတ္ေလး HIV/AIDS နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေတြကို ဝယ္ဖတ္ေနလို႔ မရပါဘူး။

ေသြးမစစ္ခင္ကတည္းကလည္း ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးပညာေပးသူ (Counseller) ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီးမွ ေသြးစစ္ေဆးမႈ ေတြ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ဒါမွ ေရာဂါပိုးရွိတာနဲ႔ ဘာဆက္လုပ္ရမယ္၊ ဘာဆက္လုပ္ သင့္ တယ္ဆိုတာကို သူတို႔က လမ္းၫႊန္ေပးႏိုင္မွာပါ။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ HIV ပိုးရွိတဲ့သူအခ်င္း ခ်င္း စကားေျပာဆိုၾကည့္တာမ်ိဳးက ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေတာ္ေတာ္တန္ဖိုးရွိပါတယ္။ သူတို႔က ကိုယ္တိုင္ဘဝ အေတြ႕အႀကံဳေတြနဲ႔ရင္းၿပီး ေျပာျပတတ္ၾကတာေၾကာင့္ ကိုယ့္ အတြက္ ေတာ္ေတာ္ကို အက်ိဳးရွိႏိုင္ပါ တယ္။

HIV ပိုးရွိတဲ့သူ ကေလးယူမယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ကေလးလံုးဝ မယူဖို႔ ေျပာၾကတာမ်ားပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ္က တကယ္ပဲ ကေလးယူခ်င္တယ္ဆိုရင္ မိမိရင္ေသြးေလးဆီကို HIV ပိုး ကူးစက္မခံရေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ ရွိပါတယ္။ HIV ပိုးရွိလို႔ ARV ေဆးဝါး ေသာက္ေနရတဲ့ မိခင္ေတြလည္း ကေလးယူလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ HIV/AIDS အေၾကာင္းကို ေသခ်ာသိရွိၿပီး တတ္ကၽြမ္းနားလည္တဲ့ ဆရာဝန္တစ္ဦးနဲ႔ ေဆြးေႏြးညိႇႏႈိင္းမႈေတြ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။

မိခင္ဟာ အေစာကတည္းက ARV ေဆးဝါးေတြေသာက္သံုး၊ မွီဝဲေနရသူဆိုရင္ ကေလး ကိုယ္ဝန္ရ လာခ်ိန္မွာ မိခင္ေသာက္တဲ့ ေဆးေတြထဲက ကေလးနဲ႔မတည့္တဲ့ ေဆးဝါးပါေနရင္ အဲဒီေဆးဝါးကို ဖယ္ သင့္ရင္ဖယ္၊ ေျပာင္းသင့္ရင္ေျပာင္းၿပီး ေသာက္ဖို႔လိုတယ္။ ဒါေတြကိုသိရဖို႔က ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္ ကာလမွာေရာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ၿပီးလို႔ ကေလးမီးဖြားၿပီးခ်ိန္ကာလမွာပါ ဆရာဝန္ၫႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္း အတိအက်လိုက္နာၿပီး ေသာက္ရမွာျဖစ္တယ္။

ကေလးကို ႏို႔တိုက္တာကအစ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ေတြလည္း ရွိေနပါေသးတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ ဆိုရင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သည္ရဲ႕ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ ၁၄ ပတ္ ေလာက္ကေန ေဆးစေသာက္ခဲ့ၿပီး တျခားလိုက္နာသင့္တဲ့ ဆရာဝန္က ၫႊန္ၾကားခဲ့တဲ့ လိုက္နာစရာေတြကိုပါ ေဆာင္ႏိုင္၊ ေရွာင္ႏုိင္၊ လိုက္နာႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ကေလးငယ္ ရင္ေသြးေလးဆီ ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္ေျခဟာ တစ္ရာခိုင္ႏႈန္းပဲရွိ တာေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္မႈေတာ္ေတာ္ကို နည္းတယ္လို႔ေတာင္ေျပာလို႔ရပါတယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း ေတြကို Marie Stopes International (MSI) မွ Country director ေဒါက္တာစစ္ႏိုင္က ရွင္းျပေပးခဲ့ ပါတယ္။

Ref: Good Health

ျမန္မာသတင္းရပ္ဝန္း - HIV ပိုးရွိသူ ကေလးယူမယ္္ဆိုရင္

အိုဘယ့္ ကယ္တင္ရွင္

ယေန႔ ဗမာျပည္တြင္ လက္တဆုပ္စာမွ်ေသာ “ဘုရား” အထူးခံ ေရေပၚဆီ လူ႔မလိုင္တခ်ိဳ႕ႏွင့္ ၎တို႔ႏွင့္ အလြမ္းသင့္ေသာ အေရာင္ေျပာင္း ပုတ္သင္ညိဳတခ်ိဳ႕မွအပ က်န္ သန္း ၅ဝ ေက်ာ္ လူထုမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆင္းရဲျခင္း ဝဲၾသဃအတြင္း ျမဳပ္တလွည့္ ေပၚတလွည့္ ဖုတ္လိႈက္ဖုတ္လိႈက္ ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားေနရဆဲျဖစ္ၿပီး ဤအေျခအေနတြင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေကာက္႐ိုးတမွ်င္ေပးကာ ဝါးကူထိုးေပးသူသူတုိ႔ မနည္းမေနာရွိပါသည္။ သည္အထဲတြင္ ကယ္တင္ရွင္အမည္ခံ လူမႈကူညီေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ သူရဲေကာင္းျဖစ္ခ်င္ၾကေသာ ႏုိင္ငံေရးသမား အတုအေယာင္မ်ားက ထိပ္ဆံုးမွ ပါဝင္လ်က္ရွိသည္။

မၾကာေသာ ကာလတြင္ ဗမာျပည္သို႔ နာဂစ္မုန္တိုင္း တုိက္ခတ္ခဲ့သည္မွာ သံုးႏွစ္တင္းတင္း ျပည့္ေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ မဟာက႐ုဏာရွင္မ်ားသည္ ၎တို႔ ထံုးစံအတိုင္း ဖေယာင္းတိုင္ ကိုယ္စီထြန္းကာ ဝမ္းနည္းျခင္းသ႐ုပ္ကုိ ျပၾကဦးမည္လား။ ထိုသံုးႏွစ္တာ အေတာအတြင္း ႏုိင္ငံတကာမွရရွိေသာ အလႉေငြ သန္းေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား အဘယ္မွ်ေသာ အတို္င္းအတာအထိ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္ကို ဆန္းစစ္ရေသာ္ တာေပၚလင္စ ျပာျပာလြင္လြင္ျဖင့္ ဆီးၾကိဳေနမည့္ တဲအိမ္ငယ္မ်ား၊ ျမစ္ကမ္းဝဲယာတေလွ်ာက္မွ ေရေပၚတြိဳင္းလက္မ်ား၊ အေၾကြးလည္ပင္း ခိုက္ေနေသာ လယ္သမား၊ ငါးဖမ္းသမားႏွင့္ ေဘာက္သမားမ်ား၏ ဘဝအဖံုဖံုႏွင့္ ျမင္ကြင္းစံုတုိ႔သည္ အလႉရွင္ထံသုိ႔ အလိုက် အသံုးေတာ္ခံမည့္ အစီရင္ခံစာမ်ားႏွင့္ တမူကြဲျပား ေနပါ လိမ့္မည္။

သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ေၾကာင့္ ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရေသာ ရပ္ရြာလူထုမွာ အဆိုးခ်ည္းမဟုတ္ဘဲ အဆိုးထဲမွ ေျဖသိမ့္စရာ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ တိုးတက္မႈျပယုဂ္မ်ား ေပၚေပါက္လာရန္ ေမွ်ာ္လင့္စရာ ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ အလႉေငြကုိ သြားရည္တျမားျမားျဖင့္ အသာငမ္းငမ္းျဖစ္ေနၾကေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားႏွင့္ ငတက္ျပားအၾကီးစား အဲန္ဂ်ီအုိမ်ား၏ ေကာင္းမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔၏ ဒါနမွန္သမွ်သည္ အိတ္ေပါက္ႏွင့္ ဖားေကာက္ရသည့္ႏွယ္ ေရစက္ပင္ မခ်လိုက္ရဘဲ ေပ်ာက္ေစတန္ခိုးျဖင့္ အေငြ႔ပ်ံခဲ့ရေလသည္။

ဤအေျခအေနမွာပင္ ဆင့္ပါးစပ္ ႏွမ္းပက္ ေထာက္ပံ့မႈကို ရရွိထားသူမ်ားအား အလႉရွင္ထံ၌ မ်က္ႏွာပန္းလွလိုမႈ တခုတည္းအတြက္ ဇြတ္အတင္းသာဓုေခၚခိုင္းေနသည္မွာ မခက္ပါေလာ။ “တိုးတက္လာပါသည္၊ ေကာင္းမြန္လာပါ သည္၊ စီမံကိန္းမ်ား ေအာင္ျမင္လာပါသည္၊ သို႔ေသာ္ လိုအပ္မႈမ်ားကား ရွိေနဆဲ၊ အလႉေငြမ်ားထပ္မံ လိုအပ္ဆဲျဖစ္ သည္” ဟူ၍ အစည္းအေဝးမ်ား၊ အစီရင္ခံစာမ်ား၊ အဆုိျပဳလႊာမ်ားတြင္ အပ္ေၾကာင္းထပ္ေအာင္ ေျပာၾက၊ ဆုိၾက၊ ေရးၾကသည္မွာလည္း မ႐ိုးႏိုင္ေသး ေသာ ဇာတ္ကြက္မ်ား ျဖစ္ေနေသးသည္။ ၎တုိ႔၏ စိမ့္ေပါက္၊ ယိုေပါက္ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာနည္းက် လုပ္ငန္းစဥ္ဟု ခပ္ျမင့္ျမင့္ သညာျပဳထားေသာ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ ေျခလွမ္း အမွားမ်ားကို ဂဃဏန မဆန္းစစ္ဘဲ ဇြတ္အတင္း ခရီးႏွင္လွ်င္ အဆုိပါ လူမႈကူညီေရးအဖြဲ႕အစည္းတုိ႔မွာ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ လႈပ္ေလျမဳပ္ေလ အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိေတာ့မည္။ မ်က္ေမွာက္ အေနအထား အရေတာင္မွ အဲန္ဂ်ီအုိက လူထုကို ကူညီကယ္မေနသည့္ အသြင္မဟုတ္ဘဲ လူထုကသာ အဲန္ဂ်ီအိုမ်ား ရွင္သန္ေရးအတြက္ ပံ့ပိုးက်ားကန္ေပးေနရသည့္ ပံုစံျဖစ္ေနသည္ကုိ သတိျပဳႏုိင္ပါသည္။

နာဂစ္၏ ေက်းဇူးျဖင့္ ခါေတာ္မီ ေပၚေပါက္လာေသာ Local NGO ေခၚ ျပည္တြင္း လူမႈကူညီေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ရပ္ရြာအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကုိ ၾကည့္ၿပီး ဗမာျပည္၌ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား တိုးပြားလာသည္၊ ၎တို႔၏ စြမ္းေဆာင္ရည္မ်ား ျမင့္မားလာသည္ဟု အေလာတၾကီး ေကာက္ခ်က္မခ်သင့္ပါ။ ရပ္ရြာအေျချပဳအဖြဲ႕ေလးမ်ား အေရအတြက္အားျဖင့္သာ မ်ားျပားလာၿပီး ၎အဖြဲ႕မ်ား ေရရွည္ခိုင္မာတိုးတက္ရန္မွာ ခရီးေဝးဆဲျဖစ္၏။ ဥပမာ ဆိုရလွ်င္ နာဂစ္မုန္တိုင္းဒဏ္ခံ ရြာမ်ားသို႔ လူမႈကူညီေရးအဖြဲ႕အစည္း အသီးသီး လာ၍ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ထိုသို႔ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ေက်းရြာ၏ ေရရွည္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကုိပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီး ေက်းရြာ အက်ိဳး သယ္ပိုးႏုိင္မည့္ ရပ္ရြာအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ရြာလူထု သေဘာက် ေရြးထားေသာ ကိုယ္စားလွယ္ မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ေလ့ ရွိၾကသည္။ လယ္သမားေကာ္မတီ၊ ေရလုပ္သားမ်ား ေကာ္မတီ၊ အမ်ိဳးသမီး ဝင္ေငြတိုးအဖြဲ႕၊ သန္႔ေလးသန္႔ ေကာ္မတီ၊ ေျမယာမဲ့ ေဘာက္သမားမ်ား ေကာ္မတီ၊ က်န္းမာေရးေကာ္တီ စသျဖင့္ ေကာ္မတီေပါင္းမ်ားစြာ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကေလသည္။ ခက္သည္က ရြာတရြာတြင္ အဖြဲ႕အစည္းတခုတည္း လာေရာက္ လုပ္ ကိုင္ျခင္းမဟုတ္။ အဖြဲ႕အစည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးက တရြာထဲမွာပင္ စီမံကိန္းမ်ားကုိ အၿပိဳင္အဆိုင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေနၾကသည္မို႔ သူ႔အဖြဲ႕ကလည္း သူ႔မူႏွင့္ ေက်းရြာေကာ္မတီဖြဲ႕၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕ကလည္း ကိုယ့္မူႏွင့္ ေကာ္မတီေတြ ထပ္ဖြဲ႕။ တရြာထဲမွာပင္ ေကာ္မတီေတြ ပြထေနၿပီး ရပ္ရြာအက်ိဳးအတြက္ ေမွ်ာ္ကိုး၍ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ေက်းရြာအဖြဲ႕ ကေလးမ်ားခမ်ာ အဆိုပါ အဲန္ဂ်ီအိုမ်ား တေယာက္တမ်ိဳး ၾကိဳးဆြဲရာသို႔သာ ဇာတ္ဆရာအလုိက် အသံုးေတာ္ခံ ရေတာ့သည္။

ဤသို႔ဆိုလွ်င္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးစံုက အျပိဳင္အဆိုင္လုပ္ၾက၍ ပံ့ပိုးမႈမ်ား ပိုလွ်ံေနၿပီလားဟု ေတြးစရာ ရွိသည္။ ထိုသို႔လည္း မဟုတ္ျပန္။ အဲန္ဂ်ီအိုတို႔မည္သည္ ၎တို႔၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ထုႏွင့္ ထည္ႏွင့္ ျပႏိုင္ရန္သာ စိတ္အားထက္သန္ၾကသည္။ ဆုိရလွ်င္ ေက်းရြာလူထု အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပန္လည္ ထူေထာင္ရန္ ေငြေပးရျခင္းထက္ ရြာတြင္ တံတားေဆာက္ျခင္း၊ ေက်ာင္းေဆာက္ျခင္း၊ ေရကန္တူးေပးျခင္းကို ပိုလုပ္ေဆာင္လ ုိၾကသည္။ သည္နည္းျဖင့္ အဖြဲ႕အစည္း အမွတ္တံဆိပ္ကပ္ကာ အလႉရွင္ကို ၎တို႔ မည္မွ် ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ကို သက္ေသထူႏုိင္ေပေတာ့မည္။ ေက်းရြာလူထု အတြက္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း လုပ္ငန္းမ်ား ျပန္လည္လုပ္ကိုင္ ႏုိင္ရန္ ေထာက္ပံ့ေငြမွာ ငါးေသာင္းမွ သည္ အမ်ားဆံုး တသိန္းခန္႔သာ ရွိ၍ အက်ိဳးခံစားရသူအတြက္ အေၾကြးဆပ္႐ုံ သာ တတ္ႏုိင္ေတာ့ သည္။ အျခားလုပ္ငန္း ထူေထာင္ရန္လည္း သည္ေငြႏွင့္ မေလာက္င။ အဖြဲ႕အစည္းအေန ျဖင့္လည္း သည့္ထက္ပိုၿပီး မေပးႏုိင္။ တရြာလံုး အဆင္းရဲဆံုးသူကိုသာ ေထာက္ပံ့မည္ဟု ဇကာစစ္ခ်လုိက္လွ်င္ ေတာင္ ရြာလူထု ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ မေပးမျဖစ္ ေထာက္ပံ့ရမည့္ အႏြမ္းပါးဆံုး အုပ္စုျဖစ္၍ ေနေတာ့ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ Infrastructure ေခၚ အေဆာက္အအံု တည္ေဆာက္ေရးကုိသာ အသီးသီး အာ႐ုံစိုက္ၾက၍ ရြာထဲက ေရကန္တကန္ထဲကိုပင္ အဖြဲ႕အစည္းသံုးခုက အၿပိဳင္အဆုိင္ ၿခံစည္း႐ိုး သံုးထပ္ခတ္ၿပီး ဆုိင္းဘုတ္ အသီးသီးတပ္ကာ ပဏာယူထားၾကသည့္ အျဖစ္မ်ိဳး နာဂစ္မုန္တုိင္း ဒဏ္ခံခဲ့ရေသာ ရြာအခ်ိဳ႕တြင္ ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ လုပ္တာက နည္းနည္း ၾကြားခ်င္တာက မ်ား၍ေန ေတာ့သည္။

ထို႔ျပင္တဝ ဂ်ဲန္ဒါ (က်ား၊ မ လူမႈက႑) ညီမွ်ေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ေရး ဆုိသည့္ ကိစၥမွာ နာဂစ္ေနာက္ပိုင္း အဲန္ဂ်ီအိုတုိ႔၏ ပေရာဂ်က္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ အေတာ္ ေရပန္း စားလ်က္ရွိသည္။ ဤအေၾကာင္းအရာမွာ အလႉရွင္တုိ႔၏ သည္းေျခၾကိဳက္ျဖစ္၍ အဖြဲ႕အစည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း ေက်းရြာ ေကာ္မတီတြင္ အမ်ိဳးသမီး ဦးေရ မည္မွ်ပါမည္၊ အက်ိဳးခံစားခြင့္ ရွိသူမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီး မည္မွ် ပါဝင္သည္ စသျဖင့္ အစီရင္ခံစာတြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပၾကေလသည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ယင္းတို႔ဆုိသလုိ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကား ေက်းရြာေကာ္မတီတုိ႔တြင္ အေရအတြက္ အားျဖင့္ေတာ့ ပါဝင္လာပါ၏။ သို႔ေသာ္ ဤသည္မွာ ကိန္းဂဏန္းတခုကို ကုိယ္စားျပဳေသာ ဟန္ျပမွ် သာျဖစ္၍ အမ်ိဳးသမီးတို႔၏ ေျပာေရးဆုိခြင့္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏုိင္ခြင့္ မည္မွ်တိုးတက္လာ သည္ကိုေတာ့ တိုင္းတာျခင္းမျပဳၾကပါ။

ဆုိရေသာ္ အဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးတို႔မွာ ရန္ပံုေငြရရွိေရးအတြက္သာ ေရွးရႈလုပ္ေဆာင္ေနသည္ကို ေတြ႔ရမည္။ ေက်းရြာလူထုကိုယ္တုိင္ တင္ျပလာေသာ ၎တုိ႔၏ အမွန္တကယ္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္ေပး သည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ိဳး မဟုတ္ပါေခ်။ ကယ္တင္ရွင္ လူမႈေရး အဖြဲ႕အစည္းတုိ႔၏ မူဝါဒႏွင့္အညီ၊ သို႔မဟုတ္ အလႉရွင္၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ႏွင့္ အညီ သတ္မွတ္ထား ေသာ ပံုစံခြက္ထဲသို႔ မဝင္ဝင္ေအာင္ အတင္းဖန္တီးေနၾက ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

အနီးစပ္ဆံုး အေၾကာင္းအရာကို ပမာျပကာ ဆန္းစစ္ရပါလွ်င္ နာဂစ္မုန္တုိင္း ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္း အတြက္ ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ အသံုးျပဳ၍ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကေသာ ပေရာဂ်က္မ်ားေၾကာင့္ ရပ္ရြာလူထု၏ ခံႏုိင္ ရည္စြမ္းအား (Community Resilience) မည္မွ် တိုးတက္ခဲ့သနည္း။ ေသခ်ာ သည္မွာ ယခုေန ေနာက္တၾကိမ္ မုန္တိုင္းတိုက္လွ်င္လည္း ေရွးကကဲ့သို႔ အသက္အုိးအိမ္ ဆံုးရံႈးၾကရ လိမ့္ဦးမည္။ သုိ႔ေသာ္ ဘယ္သူေသေသ၊ ငေတကား မာေနဆဲျဖစ္၍ အဆုိပါ ကယ္တင္ရွင္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ယခုအခါ နာဂစ္ စီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ လွ်င္ ပြဲၿပီး မီးေသေနၿပီး နာဂစ္မွ သည္ ဂီရိ၊ ဂီရိမွသည္ တာေလ ဂါထာကို ေျပာင္းလဲ ရြတ္ဆိုကုန္ၾကေလၿပီ။

ဗမာျပည္တြင္ အစိုးရထံမွ တရားဝင္ခြင့္ျပဳခ်က္ရထားသည့္  ၂၈ဝ ေက်ာ္မွ်ေသာ ကုလသမဂၢ၊ ႏုိင္ငံတကာႏွင့္ ျပည္တြင္း လူမႈကူညီေရးအဖြဲ႕အစည္းတုိ႔ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္လာ သည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခါလည္ ရွိခဲ့ပါၿပီ။ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးအေသအေပ်ာက္ႏႈန္း ျမင့္မားဆဲ၊ ေက်ာင္းထြက္သည့္ ကေလးဦးေရ မ်ားျပားဆဲ၊ အိပ္ခ်္အုိင္ဗီေရာဂါ ကူးဆက္ခံရမႈ တိုးတက္ဆဲ၊ မူးယစ္ေဆးဝါး ထုတ္လုပ္မႈ ထိပ္တန္းေရာက္ဆဲ။ ကုလသမဂၢ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအစီအစဥ္မွ ထုတ္ျပန္ေသာ ၂ဝ၁ဝ  Human Development Report အရ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အနိမ့္က်ဆံုးႏုိင္ငံအျဖစ္ အဆင့္ ၁၃၂ တြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ အဖြဲ႕အစည္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကမူ ၎တို႔၏ စီမံကိန္းမ်ား စိတ္သြားတိုင္း ကိုယ္ပါသေလာက္ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏုိင္သည္မွာ အိမ္နီးခ်င္း ႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ လာအုိႏွင့္ ကေမၻာဒီးယားတို႔ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ေသာ္ ပ႔ံပိုးမႈပမာဏ နည္းလြန္းေသာေၾကာင့္ဟု ဆုိၾကသည္။ လက္ရွိအစိုးရအေပၚ ခ်မွတ္ထားေသာ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈကိုပါ ဆြဲထည့္ ေျပာၾကေသးသည္။ ရရွိေသာ အလႉေငြမ်ားကို မည္မွ် အတိုင္းအတာအထိ ထိေရာက္ေအာင္ အသံုးခ်ခဲ့သည္၊ မည္သည့္အရာေတြ မွားယြင္း ခၽြတ္ေခ်ာ္ေနသည္ကိုမူ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရန္ ေမ့ေလ်ာ့ေနၾကေလသည္။ ၎တုိ႔ မၾကာခဏ ေၾကြးေၾကာ္ေနေသာ တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံႏုိင္မႈ (Accountability) ႏွင့္ ပြင့္လင္းထင္သာျမင္သာရွိမႈ (Transparency) ဆိုသည္မွာ လူၾကားေကာင္း႐ုံ စကား သက္သက္ေလလားဟု ေမးရေတာ့မည္။

ထိုသို႔ မွန္းခ်က္ႏွင့္ ႏွမ္းထြက္ မကိုက္သည္က လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားကုိ အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာ လုပ္ေဆာင္ေနရျခင္း၊ ထိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို အစိုးရက တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ကာ ဖိႏွိပ္ေနျခင္းေၾကာင့္ဟု ဆုိက ဆုိႏိုင္ျပန္ ေသးသည္။ သည္ေတာ့ စီမံကိန္းမ်ား အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရာ၌ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔ေစရန္ အစိုးရ၏ ကိုင္းပြား အဖြဲ႕ေလးမ်ားျဖင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရ မည္ဟူ၍ ဆုိၾကျပန္သည္။ ဤလမ္းေၾကာင္းသည္ အစိုးရႏွင့္ လက္တြဲ အလုပ္လုပ္ျခင္း (with government) သာ ျဖစ္ၿပီး အစိုးရအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း (for government) မဟုတ္ေၾကာင္း ရွင္းျပေျပာဆိုၾကျပန္သည္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ မည္သည့္ကိစၥ တြင္မဆို အစုိးရဘက္မွ သေဘာထားတင္းမာေနပါက အတုိက္အခံျပဳ၍  မည္သည့္အဖြဲ႕အစည္းကမွ စြန္႔စြန္႔စားစား ေရွ႕ေနမလိုက္ေပးပါေခ်။ ၎တို႔၏ ေရွ႕ေနလုိက္ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း Advocacy သည္ မည္သို႔ေသာ Advocacy ျဖစ္သနည္း။ အႏၲရာယ္ကုိ စိုးရိမ္ျခင္းဆုိသည္မွာ အဖြဲ႕အစည္း ေရရွည္ မတည္တံ့မွာကို စိုးရိမ္ျခင္းလား၊ ေက်းရြာလူထုအတြက္ စိုးရိမ္ျခင္းလား။ စိုးရိမ္ရပါသည္၊ စိုးရိမ္မိပါ သည္။ စိုးရိမ္စရာေကာင္းေနပါဦးမည္ႏွင့္ ဘာကို စိုးရိမ္မွန္းမသိ၊ စိုးေတာ့ စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ မိမိ စားေပါက္ပိတ္မွာကုိ စိုးရိမ္ေနရျခင္းအား “လူထု” အတြက္ဟူ၍ ေခါင္းစဥ္လွလွ သံုးကာ ေရအစုန္၌ ကိုယ္ေဖာ့ေမွ်ာေနၾကျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

အဲန္ဂ်ီအို ဝန္ထမ္းဆိုလွ်င္ လစာေကာင္းသည္ဟူေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ ထိုအဝန္းအဝိုင္းသို႔ တိုးဝင္ လာၾကသူသာ မ်ားၿပီး ေစတနာအရင္းခံျဖင့္ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မည့္သူမွာမူ နည္းေလ သည္။ ပိုၿပီး ဆုိးဝါးသည္မွာ အဲန္ဂ်ီအို ဝန္ထမ္းဟု ဆုိလိုက္သည္ႏွင့္ မိမိကုိယ္မိမိ အခြင့္ထူးခံ လူတန္းစားမ်ား၊ တဖန္ အထက္တန္းလႊာမ်ားဟု စိတ္ၾကီးဝင္သြားၾကသည္မွာ ခက္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပင္လွ်င္ လက္တဆုပ္စာမွ်ေသာ မ်က္ႏွာျဖဴမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္၌ လူသားခ်င္းစာနာကူညီမႈ ေခါင္းစဥ္တပ္လ်က္ အဲန္ဂ်ီအို စီးပြားေရး တေခတ္ဆန္းေနသည္ကုိ သိသိလ်က္ ပင္ မိမိ ထိုင္ခံုျပဳတ္မည္စိုး၍ ကိုယ့္လူမ်ိဳးအေရး ျဖစ္ေနတာေတာင္မွ မ်က္ႏွာလႊဲ ႏႈတ္ဆိတ္ ေနႏုိင္ရက္ၾက သည္မွာ အသည္းနာစရာ ေကာင္းလွပါသည္။

ေစတနာေရွ႕ထားကာ အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနေသာ ဝန္ထမ္းမ်ားလည္းရွိၾကပါသည္။ အထူးသျဖင့္ လူထု ႏွင့္ နီးနီးကပ္ကပ္ လုပ္ကိုင္ေနၾကေသာ ေအာက္ေျခဝန္ထမ္းေလးမ်ားမွာ အေျပာမဟုတ္၊ လက္ေတြ႔ျဖင့္ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔ အနစ္နာခံလုပ္ေပးေနၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ တုိင္းရင္းသား လူမႈ ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားလည္း ထိုနည္း လည္းေကာင္း ပင္။ ၎တို႔သည္ ႐ုံးခ်ဳပ္တြင္ ေလေအးေပးစက္ တပ္ဆင္ထားေသာ အခန္းအတြင္း၌ ထိုင္ကာ ေဒၚလာျဖင့္ ယပ္ခတ္ ေနေသာ ဝန္ထမ္းမ်ားကဲ့သုိ႔ မဟုတ္ဘဲ မစို႔မပို႔ လစာေငြေလးျဖင့္ ေတာထဲတြင္ အေနဆင္းရဲ၊ အစားဆင္းရဲ ခံကာ လူထုအက်ိဳး သယ္ပိုးေနရသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ထိုဝန္ထမ္းေလးမ်ားသည္ ရန္ကုန္ဟုိတယ္ၾကီးမ်ား၌ အလုပ္႐ုံ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ က်င္းပၿပီး သေဘာတရားေရးရာမ်ား ေဖာင္းပြေအာင္ေျပာေနၾကသည့္ ႏုိင္ငံတကာအေတြ႔အၾကံဳ ရင့္က်က္သူမ်ားထက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအေၾကာင္းအရာမ်ားကို လက္ေတြ႔က်က် ပုိရွင္းျပႏုိင္ ပါသည္။

ႏုိင္ငံတကာ လူမႈကူညီေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွာမူ ေခါင္းစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ တေနကုန္ တေနခမ္း အစည္းအေဝး က်င္းပလိုက္၊ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေရး ပူးေပါင္းမႈအဖြဲ႕ (working group) အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြဲ႕ လိုက္၊ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြး ရင္း အျငင္းပြားလုိက္၊ ဖန္တရာေတေအာင္ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ (work plan) ေရးဆြဲလုိက္၊ အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း အလုပ္မျဖစ္သည့္ ေပၚလစီအမ်ိဳးမ်ိဳး ထုတ္လိုက္၊ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီ ယႏၲရားတုိ႔၏ ထံုးစံအတုိင္း အေသးအမႊား ကိစၥကုိပင္ လွ်င္ အထက္ေအာက္ အလီလီ လြန္းထိုးကာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ရယူလိုက္၊ အထိမ္းအမွတ္ေန႔မ်ား၌ ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ိဳးစံု ေအာ္လုိက္ၾကျဖင့္ ကိစၥၿပီး၍ ေနၾကေလသည္။

သို႔ဆိုလွ်င္ တြန္းကား တြန္း၏ မေရြ႔ဟု ေျပာေနၾကျခင္းမွာ သဘာဝက်ပါ၏ေလာ။ ၾကာလွ်င္ ပ်ိဳတိုင္းၾကိဳက္ေသာ အဲန္ဂ်ီအုိေလာကတြင္ ကိုယ္က်ိဳးရွာ ငို႔ဘသမားမ်ားသာ တုိးလာဖြယ္ရွိၿပီး လူထုအတြက္ ေျပာင္းလဲတိုးတက္ျခင္းကား အလွမ္းေဝးဆဲျဖစ္ပါသည္။

ေသာ္တာသစ္

မဇၥ်ိမ - အိုဘယ့္ ကယ္တင္ရွင္