အပူဓါတ္ အလြန္အမင္းမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ က်န္းမာေနသူမ်ားႏွင့္ မက်န္းမာသူမ်ား အတတ္ႏိုင္ဆံုး ျပဳမူက်င့္ၾကံေနထိုင္ႏိုင္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္ တခ်ိဳ႔ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေနသူတေယာက္ ေနထုိင္ရန္ လိုအပ္ခ်က္က အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို ျပန္ထည့္ထားလိုက္ၿပီး အပူဓါတ္ေၾကာင့္ ျပႆနာရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ားအတြက္ အၾကံဥာဏ္က နယူးေဆာက္ေ၀းျပည္နယ္ TAFE (Technical and Further Study) မွ ထုတ္ေ၀တဲ့ ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းစာအုပ္ထဲက ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပထားပါတယ္။ ကမာၻမွာ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အပူခ်ိန္ကို ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီနဲ႔ပဲ သံုးတယ္ ဆင္တီဂရိတ္ဒီဂရီကို မသံုးဘူးဆိုတာ သိထားၿပီး ကၽြန္မကိုးကားတဲ့ စာအုပ္က ၾသစေၾကးလ်ားက ျဖစ္ေနေတာ့ အစပထမမွာ ဒီဂရီကို စင္တီဂရိတ္နဲ႔ပဲ ေဖၚျပထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က စာဖတ္သူေတြသိေအာင္ ျပန္တြက္ဖို႔ကလည္း တြက္ခ်က္နည္း ေမ့ေနလို႔ အပူခ်ိန္ ဆင္တီဂရိတ္ကေန ဖါရင္ဟိုက္ေျပာင္းတဲ့ ပံုေသနည္းကို စာဖတ္သူမ်ားဆီက အကူအညီေတာင္းၿပီး စာဖတ္သူမ်ားက C-B0x နဲ႔ မွတ္ခ်က္မွာ ထည့္ေပးခဲ့တဲ့ တြက္နည္းအတိုင္း တြက္ၿပီး ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီကို ျပန္ျဖည့္ထားေပးပါတယ္။ အပူခ်ိန္ဒီဂရီ ေျပာင္းနည္း ထည့္ထားေပးသူ အားလံုးကို အထူး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
အပူဓါတ္လြန္ကဲမႈဒဏ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေနသူမ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္
အပူဓတ္လြန္ကဲျခင္းကို Hyperthermia လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ လိုအပ္တာထက္ မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ Heat exhaustion ႏွင့္ Heat Stroke ဟူ၍ အဓိကျပႆနာ ႏွစ္မ်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ သာမန္အပူခ်ိန္က ဒီဂရီ ၃၆-၃၇ (တခ်ိဳ႔သူတြက္ 37.5 ) (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၉၆.၈ - ၉၈.၆ (တခ်ိဳ႔သူေတြအတြက္ ၉၉.၅) (F) ဖါရင္ဟိုက္ ျဖစ္ၿပီး Heat Exhaustion ျဖစ္ပါက အပူခ်ိန္ ဒီဂရီ ၄၀ (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၁၀၄ (F) ဖါရင္ဟိုက္ ႏွင့္ အထက္မွာ ရွိပါတယ္။ Heat Exhaustion ကို ျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတု အပူခ်ိန္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ပူသည့္အခ်ိန္မွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat stroke ကေတာ့ အပူခ်ိန္လြန္ကဲျခင္း (သို႔) တျခားအေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ရွိရာကေန ျပန္မက်ဘဲ တျဖည္းျဖည္းတက္လာၿပီး ဆက္တိုက္ အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျပန္က်ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါက Heat stroke က ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္သတိမရႏိုင္တဲ့ အထိသတိလစ္ျခင္း (coma)၊ ေနာက္ဆံုး အသက္ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat exhaustion က ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ရာသီဥတုနဲ႔ မသင့္ေတာ္သည့္ အ၀တ္အစားမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္း၊ ပူအိုက္လြန္းေသာ ရာသီဥတုရွိျခင္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားၿပီး Heat stroke က ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလြန္းျခင္း၊ အရက္ကိုအလြန္အမင္း ေသာက္သံုးျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ မသန္စြမ္းသူ၊ က်န္းမာေရး ခၽြတ္ယြင္းေနသူေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိအေျခအေနမွာ အပူဓာတ္ လြန္ကဲေနတဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမွာေတာ့ ဘယ္သူမဆို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို တျခားမိသားစု၀င္ေတြက ဘယ္လိုကူညီရမယ္ဆိုတာကို သိထားသင့္ပါတယ္။
Heat exhaustion
Heat exhaustion လဏၡာမ်ားကေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ရွိျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းၿပီး အလြန္အမင္း ေခါင္းကိုက္ျခင္၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ေရဆာၿပီး အစာအိမ္လႈပ္ရွားျခင္း (stomach cramps)၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ေမ့လဲျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ဟန္ခ်က္ကို မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ေခၽြးအလြန္အမင္းထြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အကူအညီေပးရန္
-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကုိ သိထားသူ ျဖစ္ပါက DRABC ကို မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္
- လူနာက ပူတဲ့ေနရာမွာ ရွိေနပါက ေအးတဲ့ေနရာကို ေရႊ႔ေပးရန္
- လူနာကို လဲေလ်ာင္းေနေစရန္
-ၾကပ္တဲ့ အ၀တ္အစား၀တ္ထားသူ ျဖစ္ပါက ေျဖေလ်ာ့ေပးရန္
-ေရေအးနဲ႔ ေရပတ္တိုက္ေပးရန္၊
-ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခုေပးရန္
-အပူမက်မခ်င္း ေရပတ္တိုက္ေပးၿပီး အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ကာ အေျခအေန မတိုးတက္လာဘဲ ပိုဆိုးလာပါက အျမန္ဆံုး ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းပို႔ရန္လိုအပ္ပါတယ္။
Heat Stroke
Heat Stroke လကၡဏာမ်ားကေတာ့ အထက္ပါ Heat exhaustion မွာ ပါရွိတဲ့ အခ်က္မ်ားအျပင္ လူနာဟာ စိတ္ေထြျပားလာၿပီး အမူအရာ ေျပာင္းလာျခင္း၊ အျမင္မႈန္၀ါးလာျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း သိသိသာသာပိုျမန္လာျခင္း၊ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႔ပူျပင္းျခင္း (ေခၽြးမထြက္ေတာ့ပါ)၊ တက္ျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အထက္မွာပဲ ဆက္ရွိေျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရမယ္။
အကူအညီေပးရန္
ခ်က္ခ်င္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း တင္ဖို႔လိုၿပီး ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ Ambulance staff, သူနာျပဳ၊ ဆရာ၀န္ စတဲ့ တေယာက္ေယာက္နဲ႔ အေတြ႔ေသးခင္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း လိုက္နာပါ။
-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကို သိပါက DRABC အတိုင္း လုပ္ပါ။
-အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။
- သတိလစ္ေနပါက Recovery position လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ေျဖာင့္ေအာင္ လည္ပင္းကို ေဘးေစာင္းထား၍ တျခမ္းေမွာက္လ်က္ အေနထားနဲ႔ ထားပါ။
- ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား တည္ရွိရာ လည္ပင္း၊ ခ်ိဳင္းၾကားနဲ႔ ေပါင္ျခံတ၀ိုက္မွာ ေရခဲ (သို႔) ေရေအးကိုအ၀တ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အိတ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ေပးပါ။
-သတိလံုး၀ ရေနေသးရင္ ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခု တုိက္ပါ (သတိလစ္ျခင္း (သို႔) သတိရတခ်က္မရတခ်က္ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ မေပးရ)။
က်န္းမာေနသူမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္
လူခႏၶာကိုယ္အတြင္းအျပင္၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြ စားသံုးေနတဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ အျမဲတမ္း ရွင္သန္ေနပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘက္တီးရီးယားပြားႏႈန္းက သာမန္အခ်ိန္ထက္ အမ်ားႀကီးျမန္ပါတယ္။ ပူတဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က ေခၽြးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရဓါတ္၊ သတၱဳုဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားေတြ အဆက္မျပတ္ထြက္ေနပါတယ္။ သာမန္ အေျခအေနမွာ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနလို႔ စားစရာတခုကို ဒီအတိုင္း လက္မေဆးဘဲ ေကာက္စားလိုက္လို႔ ဘာျပႆနာမွ မရွိႏိုင္ေပမဲ့ အပူမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရျပားကထြက္ၿပီး လက္မွာ ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြက သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုမ်ားေနတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေရဓါတ္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကလည္း နည္းေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေတာ့ ပိုးပါသြားတဲ့ အစားအစာဟာ ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာ၊ ၀မ္းကိုက္ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အဲဒီကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈအား လံုး၀က်ဆင္းလို႔ ကိုယ္အပူအခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းႏိုင္ဘဲ ေအးလြန္းျခင္း၊ ပူလြန္းျခင္း ျဖစ္ကာ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူလြန္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစာေရစာကို လံုေလာက္မွ်တေအာင္ စားသံုးၿပီး တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အစာေရစာ လံုေလာကမွ်တဖို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ပံုမွန္က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းတဲ့ အာဟာရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ား မခ်ိဳ႕တဲ့ေစရန္ႏွင့္ ေရဓါတ္မခန္းေျခာက္ေစရန္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ ေရကို မ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ (အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို အနည္းငယ္ ျဖည့္စြက္ထားပါတယ္)။ ေဒါက္တာ ဇိ၀ကရဲ့ ေရအက်ိဳး ၁၀ ပါးကိုလည္း ဒီေနရာမွာ သြးဖတ္ၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးပါက အပူဓါတ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ ဆက္ပြားအႏၱရယ္မ်ားကို တစိတ္တေဒသ ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း အၾကံျပဳပါတယ္။
ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလံုး အပူလြန္ကဲျခင္းႏွင့္ ေရရွားပါးျခင္းမွ အျမန္ဆံုးလြန္ေျမာက္ႏိုင္ပါေစ။
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق